Teşhis Kişileştirme Sanatı Nedir, Örnek Cümleler
TEŞHİS (KİŞİLEŞTİRME)
İnsana ait özelliklerin insan olmayan varlıklara mal edilmesidir. Bu durumda insan olmayan şey, insana benzetilir; ancak bu benzetme kimi zaman açıkça söylenmez. Diyebiliriz ki kişileştirme benzetme yoluyla ya da kapalı istiare yoluyla yapılır.
********************
Güneşin insanlara küstüğü bir zamandayız.
(Güneş, küsmesi bakımından insana benzetilmiş; ancak “insan” söylenmemiştir. Kapalı istiare yoluyla kişileştirme yapılmıştır.)
********************
Nergis, zarif bir balerin gibi kollarını uzatmıştı.
(Nergis, balerine benzetilmiş; benzetme yoluyla kişileştirilmiştir.)
********************
“Sisler bulvarında seni kaybettim Sokak lambaları öksürüyordu.”
(Burada insana ait bir özellik olan “öksürmek”, “sokak lambaları aktarılmıştır. Dolayısıyla da “sokak lambaları” insana benzetilmiş ancak insan söylenmediği için kapalı istiare yapılmıştır. Bu cümlede “sokak lambaları” kişileştirilmiştir.)
********************
“Gökyüzünün nerede olduğunu soran Bir vapur dumanına Yanıt veremiyor hiç kimse”
(Burada bir “vapur dumanı’nın “soru sorması” kişileştirmenin yapıldığını göstermektedir. Burada kapalı istiare yoluyla yapılan bir kişileştirme söz konusudur.)
********************
“Yufka yürekli bulutlar yavaş yavaş ağlamaya başladı.”
(Bu cümlede “bulutlar”, “insana” benzetilmiştir. Ancak “insan” söylenmediği için burada kapalı istiare söz konusudur. İnsana ait özellikler olan “ağlamak” ve “yufka yüreklilik” bulutlara mal edilerek “bulutlar” kişileştirilmiştir.)
********************
“Dağ, kusuyordu içindeki nefreti.”
(Bu cümlede “dağ”, “kusmak” ve “nefret taşımak” yönlerinden kişileştirilmiştir. Bu demektir ki “dağ” insana benzetilmiştir. Ancak “insan” söylenmediği için burada kapalı istiare ve kişileştirme vardır.)
********************
“Uzat saçlarını Frigya, demiyor mu Cemal Süreya?”
(Bu cümlede Frigya’nın saçlarını uzatan bir kadına benzetilmesiyle yapılan kapalı istiarede kişileştirme vardır.)
********************
Not: Tüm kişileştirmeler aynı zamanda bir benzetme veya kapalı istiaredir. Ancak her kapalı istiarede kişileştirme yoktur.
“Güneş, sarı saçlarını topluyordu.” cümlesinde kapalı istiare yoluyla kişileştirme yapılmıştır. Buna karşın “Güneşin dalları denizden çekiliyordu.” cümlesinde “güneş” bir ağaca benzetilip ağaç söylenmediği için bir kapalı istiare söz konusudur. Ancak bu kapalı istiarede bir kişileştirme yoktur.
