Mecaz-ı Mürsel Sanatı Nedir, Açıklaması, Örnekleri

Bir sözü benzetme amacı gütmeden, başka bir anlamda kullanma sanatıdır.  

********************

Koştu, yokuş aşağı, rengi atmış bir şapka,

Çanta, gözlük,        

Bir eski atkı, adımları yavaş;      

Uçar gibi hafif bir önlük.   

(Bu dizelerde “şapka, çanta, gözlük, atkı ve önlük” sözcük­leriyle mecaz-ı mürsel yapılmıştır. İnsan – giysi ilişkisi söz konusudur. Giysi söylenmiş, insan kastedilmiştir.

İnsan ve giysi arasında benzerlik ilgisi yoktur.)

********************

Ben garip çizgilerle uğraşırken baş başa,

Rastlamıştım duvarda bir şair arkadaşa.

(İkinci dizedeki “duvarda bir şair arkadaş” sözüyle “duvarda asılı duran şiir” kastedilmiştir. “Şair” ile “şiir” arasında bir benzetme ilgisi yoktur. Bu sözcükler arasında eser- sanatçı ilgisi söz konusudur.)

********************

El ayak çekilince,

Sohbetler tükenince,

Dostlar eve gidince.

Bu geceler işkence.

(ilk dizedeki “el, ayak” sözcükleriyle ad aktarması yapıl­mıştır. “insan” ile “el-ayak” arasında parça-bütün ilişkisi vardır.)

********************

Bin atlı o gün çocuklar gibi şendik.

Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik.

(Bu dizelerde “atlı” sözcüğü söylenmiş ve askerler kastedil­miştir. Herhangi bir benzetme amacı olmadığından dizeler­de mecaz-ı mürsel sanatı vardır.)

********************

Diğer söz sanatları için konu başlıklarına tıklayınız…

TEŞBİH                  

İSTİARE          

MECAZ                    

MECAZ-I MÜRSEL

KİNAYE                  

TARİZ

İSTİHDAM

TEZAT

TEVRİYE           

TECAHÜL-İ ARİF                 

MÜŞAKALE

TEŞHİS                    

İNTAK

HÜSN-İ TALİL      

MÜBALAĞA

TEKELLÜM-İ RUHİ

NİDA                   

TERDİD                    

KAT’

RÜCU                        

İLTİFAT

TEKRİR                      

TEDRİC

İSTİFHAM                

TELMİH

İKTİBAS                      

MUAMMA

LÜGAZ                        

MÜLEMMA

İRSAL-İ MESEL        

İHAM

TENASÜP                    

LEF Ü NEŞR

SİHR-İ HELAL          

İBHAM

TEHZİL                        

CİNAS

SECİ

İŞTİKAK                      

İADE

AKİS                              

AKROSTİŞ

LEBDEĞMEZ              

ALİTERASYON

TARİH DÜŞÜRME