İltifat Söz Sanatı Nedir, Özellikleri ve Örnekler

İLTİFAT

İltifat Söz Sanatı Nedir, Özellikleri ve Örnekler

Gönül alma. Bir konuyu anlatırken sözü o konu ile yakından ilgili birine veya bir şeye yöneltme sanatıdır. İltifat sanatını, geleneksel çizgiyi takip ederek eski ve çağdaş şiirimizden yapılacak alıntılarla örneklendirmeye çalışalım.

********************

İltifat Söz Sanatı Örnekleri

Merhabâ ey Hazret-i sâhib-kırân-ı manevi

Nâzım-ı manzûme-i silk-i leâl-i Mesnevi

Nefî

Nef’î, Mevlana’ya manevi hükümdarların en büyüğü ve Mesnevi’nin inci dizicisi / nâzımı olarak kendisine sesleniyor / iltifatlarda bulunuyor.

********************

Vurulup tertemiz alnından uzanmış yatıyor,

Bir hilâl uğruna, yâ Rab, ne güneşler batıyor!

Ey, bu topraklar için bu toprağa düşmüş, asker!

Gökten ecdat inerek öpse o pâk alnı değer.

Mehmet Akif Ersoy, Safahat

Mehmet Akif, Çanakkale’de şehit düşen Türk askerlerine çeşitli iltifatlarda bulunur.

********************

Dönülmez akşamın ufkundayız, Vakit çok geç

Bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç!

Yahya Kemal Beyatlı, Kendi Gök Kubbemiz

Yahya Kemal, kendi ömrüne, vaktin çok geç olduğunu / ölüme yaklaşıldığım hatırlatırken bundan sonra istediği gibi geçmesi yönünde iltifatta bulunur.

********************

Ey garip çizgiler le dolu han duvarları,

Ey hanların gönlümü sızlatan duvarları…

Faruh Nafiz Çamlıbel, Han Duvarları

Faruk Nafiz, han duvarlarına iltifatta bulunur. Çünkü han duvarları pek çok acı hatıranın şahididir. Şair, han duvarlarının yaşadığı pek çok olaya üzülür ve bu olaylar onun gönlünü sızlatır.

********************

Yâr yoluna dökülmedik dilleri neyleyim

Yâr yâr:…Seni kara saplı bir bıçak gibi sineme sapladılar.

Bedri Rahmi Eyüboglu, Dol Karabalur Dol

Bedri Rahmi, sevgiliye çeşitli iltifatlarda bulunur. Özellikle yâr yoluna dökülmeyen dillere sitemde bulunurken, sevgilinin sevgisinin de kendi sinesine bıçak gibi saplandığını söylerken ona iltifatlarda bulunur.

********************

Rah-ı tahsilde senin sa’yine hayran olarak

Hikmet’im, sevgili yavrum seni tebrik ederim

Zeki Yücebilgiç, Hadi Divanı

Zeki Yücebilgiç, oğlunu ilim tahsil etmek için göstermiş olduğu gayretlerinden ve çabalarından dolayı tebrik eder ve ona iltifatlarda bulunur.

********************

Düşünelim yeryüzünde olmadığım hiçbir kötülüğün

Her insana altın bir yürek bağışlayalım

Kaynak sulan gibi bir yaşayışa başlayalım

Hasan İzzettin Dinamo, Çoban Şiirleri

Haşan İzzettin Dinamo, insanların kötülüklerini görmemezlikten gelerek yeryüzünde hiçbir kötülüğün olmadığını düşünmekle kalmıyor, insanlara altın yürek bağışlayarak ve kaynak sulan gibi yaşayışa başlayarak iltifatlarda bulunuyor.

********************

Karıcığım,

Hasretliğin on ikinci yılı bu

on ikinci yılı

Gönül ağzına kadar dolu

Sen diyorum İstanbul geliyor aklıma

İstanbul diyorum sen

Sen şehrim kadar güzelsin

şehrim senin kadar acılı.

Nazım Hikmet, Yatar Bursa Kalesinde

Nazım Hikmet, Bursa hapishanesinden kansına yazdığı mektupta, onu, İstanbul’la özdeşleştirerek çeşitli iltifatlarda bulunur. Sevgili, İstanbul kadar güzeldir, İstanbul da sevgili kadar.

********************

sen bir yaz güzelisin, yaprakların ekşi, suda yıkanırsın

portakal incinir, tütün utanır, incirler kanar

Turgut Uyar, Büyük Saat

Turgut Uyar, karşısındaki özneye / halka “sen bir yaz güzelisin” diyerek iltifatta bulunur. Halkın güzelliğinden portakal incinir, tütün utanır ve incirler de kanar. Bunu da ifrat boyutunda bir mübalağa olarak değerlendirmek gerekir. Ayrıca; portakal, tütün ve incir gibi meyve ve bitkiler bir araya getirilerek tenasüp sanatı yapılmıştır.

********************

Onu bana getirin güzel, eski yıllar;

Vazgeçtim o birlerden… onu bana

Onu bana getirin, yeter!..

Nusret Zorlutuna,

İyi ve Dogru Yazma Usulleri

Halide Nusret Zorlutuna, yıllara güzel sıfatıyla iltifatta bulunur. Şair yıllara iltifatta bulunarak gençliğini geri getirmesini ister.

********************

Bak bende yalan yok vallahi billahi

Sen o kadar güzelsin ki artık o kadar olur

Cemal Süreya, Sevda Sözleri

Cemal Süreya, sevgilinin güzelliğinin üstünlüğüne dair iltifatlarda bulunur. Hatta sevgili o kadar güzeldir ki onu, tarif edemez.

********************

İdris peygamber, terzilerin piri,

ey bütün pirleri bütün mesleklerin,

izin verin bir tek dize yazayım, tek bir dize,

bir kez “oldu” desinler ölmeden önce.

Özdemir ince, Delta

Özdemir İnce, bütün mesleklerin pirleri ve özellikle terzilerin piri İdris peygambere ve şairlerin pîri Haşan bin Sâbit’e seslenerek şairliği için icazet almaya çalışırken onlara iltifatlarda bulunur. Şairin isteği bir tek dize yazması ve bu dizenin bütün mesleklerin pirleri / özellikle İdris peygamber ve şairler esnafı pîri Haşan bin Sâbit tarafından onaylanmasıdır.