Ali Nesin Matematik Köyü

Ali Nesin Matematik Köyü

Aziz Nesin’in bir vasiyeti vardı. Bir matematik enstitüsü kurulmasını istiyordu. Bu isteği oğlu Prof. Dr. Ali Nesin bir adım daha ileriye taşıyarak Nesin Matematik Köyünü kurdu. İnsanların rakamlarla dostluk kurduğu köyün dünyada eşi benzeri yok. Şirince Köyünün hemen girişindeki Kayser Dağı tabelalarını takip ederseniz, dağ başına doğru yol alacak, Nesin Vakfına ait 10 dönümlük bir köyle karşılaşacaksınız. Geldiğiniz yer çam ormanları arasında, taş, ahşap, çamur ve samandan yapılma evleri, zeytin ve servi ağaçları altında çardakları olan Nesin Matematik Köyü… Burada beton, plastik yok. Her şey en doğalından. Televizyon ya da radyo da boşuna aramayın; çünkü düşünmeyi engelleyecek tüm ayrıntılara set çekilmiş. Popüler kültüre, çirkinliğe, bayağılığa, ucuzluğa, hepsine… Tek amaç var; o da matematiği paylaşmak.

Vehbi Koç Ödülü Matematik Köyü’ne
2015 yılında eğitim alanında verilen 14’üncü Vehbi Koç Ödülüne Türkiye’de matematik eğitiminin kalıplarını kıran ve yayınları, araştırmaları, özellikle de Matematik Köyü projesiyle yaratıcı eğitim alanında istisnai bir başarı yakalayan Prof. Dr. Ali Nesin ve Matematik Köyü Projesi layık görüldü. Prof Dr. Ali Nesin, gençlerin matematiğe karşı ilgisini artırmaya yönelik hayata geçirdiği Matematik Köyü’nde çalışmalarını sürdürüyor. 7’den 70’e herkesin matematik yaptığı, öğrendiği ve öğrettiği bu köyde, rakam ve formüller sessizlikle çoğalıyor. Lise ve üniversite düzeyinde eğitimden en ileri seviyede araştırmaya kadar her türlü etkinlik yapılabiliyor.

Hayalle yola çıkılmış

Matematik Köyü’nün temelinde Aziz Nesin’in vasiyeti var ama hikaye çok daha kapsamlı. Yaşarken büyük ustanın en büyük korkusu Nesin Vakfının kendisinden sonraki geleceğiymiş. Ali Nesin Türkiye’ye dönüp bu işle ilgileneceğini söylese de Nesin, oğluna dönüp şöyle dermiş: “Sen bilim adamısın, senin işin orada. Dünyanın merkezi sev- sek de sevmesek de orasıdır.” Gerisini kendisi anlatıyor: “Gel zaman git zaman vakfın yaşaması için Türkiye’ye dönmemden başka çarenin olmadığını anladı. Arada bir Türkiye’ye gelirsin’ ile başlayan süreç, vasiyetine bir ‘Nesin Matematik Enstitüsü’ eklemesine kadar gelişti. Ben de söz verdiğim gibi arkama bile bakmadan Türkiye’ye döndüm. Tabii enstitü vasiyetini ciddiye almam söz konusu bile olamazdı. Önce Vakıf yaşamalıydı.”

Yaz okullarından bugüne

Bu hikâyenin bir yüzü. Diğer tarafta Ali Nesin’e İstanbul Bilgi Üniversitesinin Matematik Bölümünü kurması için gelen teklif var. Nesin o zamanki deneyimlerini şöyle aktarmış: “Geri kalmış ülke demeden, ‘günümüzün somut koşulları’ özrüne sığınmadan, neredeyse gerçekleri bile yadsıyarak, çıtayı inatla olması gerektiği yerde tutacaktım. Yılda en az on olağanüstü öğrenci yetiştiririm diye umuyordum. Henüz 40’ımdan gün almamıştım. Otuz yıl daha çalışsam 300 öğrenci yetiştirirdim ki bu da Türkiye’yi birkaç yüzyıl idare eder diye düşünüyordum… Evdeki hesap çarşıya uymadı. Öğrencilerin nefesleri yetmiyordu, zayıf kalıyorlardı. Mezun sayımız hiçbir yıl 4’ü aşmadı. Öğrenciler kış boyunca yeterince çalışmadıkları gibi üç aylık yaz tatilinde de kitabin yanına uğramıyorlar, ellerine kalem kâğıt almıyorlardı. Ne yapılması gerektiği belliydi. 1998 yazında Antalya’da 7 haftalık bir yaz okulu düzenledim. Sonraki yıl Bodrum, ardından iki kez Gümüşlük, daha sonra Şirince, Şarköy, Amasra, Bozcaada ve Çanakkale’de. Son üç yaz okulunu Türk Matematik Derneği çatısı altında yapıp tüm Türkiye’ye açtım. Öğrenciler matematiği ve matematikçi olmayı asıl yaz okullarında öğreniyorlardı.”

Araştırmaya yönelik matematiği öğrencilere tanıtmak

Nesin Matematik Köyünün amacı araştırmacıların ilgi alanına giren, dolayısıyla araştırmaya yönelik matematiği öğrencilere tanıtmak. Köye, eğitim vermek amacıyla Türkiye ve dünyadan gönüllü akademisyenler geliyor. Bu akademisyenler müfredata, üniversite giriş sınavlarına veya herhangi bir eğitim sistemine bağlı çalışmalar yapmıyor. Yaptıkları şeye profesyonel matematikçilerin anladığı anlamda, matematiği gençlere öğretmek ve böylece gençleri matematiksel araştırmaya heveslendirmeyi hedeflemek diyebiliriz. Ancak herhangi bir kar amacı gütmeyen Matemetik Köyü, kurumsal destek de almıyor. Bu nedenle geçtiğimiz yıllarda bilim amaçlı programları desteklemek amacıyla, üniversiteye giriş sınavına yönelik programlar düzenledi.

Köyde, matematiği sevdirmek için özel bir çaba harcanmıyor

Nesin Matematik Köyü kurulduğundan bu yana Köy’e ve yakın çevreye 4000’den fazla ağaç ve büyük bitki dikilmiş. Öğrenci konaklaması için 145 yatak kapasiteli 14 koğuşu olan köyün, 2 kapalı dersliği ve 200 kişilik konferans salonu, yaklaşık 5000 kitaplık bir matematik, sanat ve felsefe kütüphanesi var. Köyde, matematiği sevdirmek için özel bir çaba harcanmıyor, çünkü matematiğin öğrenilince mutlaka sevileceği düşüncesi hakim.

Ziyaretçilere açık

Eğitim programları doğal olarak okulların tatil olduğu dönemlere denk getiriliyor. Eğitim döneminin en yoğun ve uzun olduğu zaman ise 3 aydan fazla süren 150-250 arasında lise ve üniversite öğrencisinin katıldığı program. Yazları, matematik bölümü öğrencilerine yönelik dersler devam ederken, lise öğrencilerine yönelik her biri ikişer haftalık 6 ya da 7 program gerçekleştiriliyor. Matematik Köyü tatiller dışında da ziyaretçilere açık. Tatiller dışında ilkokuldan üniversiteye kadar her seviyede eğitim kurumu Köy’e günübirlik ya da bir haftaya kadar uza- yabilen ziyaretler gerçekleştirebiliyor. 2013’te Matematik Köyü kendi düzenlediği programlar dışında 2674 gence hizmet vermiş ve bu tür program dışı gezilerde Ali Nesin ders veriyor.

Sınav, not, sınıfta kalma, ceza gibi korkuyu körükleyen unsurlar yok

Matematik Köyü’nde sınav, not, sınıfta kalma, ceza gibi korkuyu körükleyen unsurlar olmadığı gibi, müzik, televizyon, gürültü gibi yoğunlaşmayı engelleyecek unsurlar da yok. Hiç matematik sevmeyen bazı gençler, aralarından birinin deyimiyle “matematiğe son bir şans vermek için” Köy’e gelmişler ve sadece matematiğe değil, kendi zekâlarına da hayret ederek Köy’den ayrılmışlar. Matematik Köyü’ne matematikte olağanüstü başarılı gençler de geliyor. Matematik Köyü’nde gençlere akademisyenlerin ilgi alanına giren gerçek matematik sunuluyor, onlara üniversiteye giriş sınavından öte olağanüstü bir dünyanın varlığı gösteriliyor. Bu etkinlikler sayesinde bugüne dek birçok genç üniversitede tercihini matematikten yana kullanmış.

Köy içinde bir köy daha!

Matematik Köyü’nün içinde, yanı başında bir eğitim köyü daha kuruluyor: Felsefe
Köyü. Ali Nesin, “Felsefe de matematiğin en başından beri ayrılmaz bir parçası aslında. Gerçek nedir diye düşündüğün zaman hat safhada metafizik yapıyorsun. Doğru nedir? Gerçek nedir? Gerçek nasıl algılanır? Fizik, matematik, felsefe, hatta teoloji iç içe girmiştir tarih boyunca. Matematik Köyünün içinde yılda birkaç kere düzenlenen felsefe programları zaten vardı” diyor. İnşaası devam eden Felsefe Köyünün finansı da yine bağışlarla sağlanıyor.

Şirince Tiyatro Medresesi

Nesin Matematik Köyünün Şirince’deki varlığı, Tiyatro Medresesi’nin buraya inşa edilmesine de etken olmuş. Medrese, Matematik Köyü’nün hemen yanındaki 6 dönümlük araziye yapılmış. Kurucuları tiyatrocu olduğu için ismi de öyle ama burada tiyatronun yanı sıra felsefe, edebiyat, sinema ve müzik atölyeleri de yapılıyor. Atölye katılımı da şart değil; bir yazar kitabını yazmaya, bir öğrenci tezini bitirmeye buraya gidebiliyor…