ROMAN

Roman Nedir, Türleri, Örneği, Özellikleri Maddeler Halinde 

• Yaşanmış ya da yaşanılabilecek olayları yer ve zaman belirterek bir kurgu içinde anlatan, öyküden daha uzun yazılara roman denir.
• Romanda da öyküde de olay, kişi, yer ve zaman öğeleri vardır. Öyküden farklı olarak romanlarda bu öğeler daha ayrıntılı daha kapsamlı bir biçimde ele alınır. Romanda betimlemelere ve psikolojik tahlillere öyküden daha geniş yer verilir.
• Romanda olaylar, roman kahramanlarının karakter özellik­lerinden doğar.
• Romanların olay örgüleri olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkilerinden doğar.
• Romanlar işlediği konulara göre; sosyal roman, serüven (macera) romanı, tarihi roman, egzotik roman, psikolojik roman (tahlil romanı), polisiye, biyografik ve otobiyografik roman gibi türlere ayrılır.

Sosyal Roman: Ekonomik bunalımlar, sınıfsal çelişkiler, rejim değişiklikleri, köyden kente göç gibi toplumsal sorunları konu edinen romanlardır: Sefiller (Victor Hugo), Sergüzeşt (Sami Paşazade Sezai), Felatun Beyle Rakım Efendi (Ahmet Mithat Efendi), Araba Sevdası (Recaizade Mahmut Ekrem) Serüven Romanları: Kahramanın başından geçen hareketli maceralı olaylan anlatan romanlardır. Merak öğesi romana hakimdir: Üç Silahşorler / Monte Kristo Kontu (Aleksandre Dumas), Haşan Mellah/ Dünyaya İkinci Geliş (Ahmet Mithat Efendi)

Tarihî Roman: Tarihî dönem, olay ve kişileri konu edinen romanlardır: Nötre Dame’ın Kamburu (Victor Hugo), Cezmi (İlk tarihî roman, Namık Kemal), Devlet Ana (Kemal Tahir), Osmancık (Tarık Buğra)

Psikolojik Roman (Tahlil Romanı): Roman kahra­manlarının psikolojisini tahlillerle anlatan romanlardır: La Princesse De Cleves (Madame De Le Fayetteîn yazdığı dünyanın ilk psikolojik roman örneğidir.), Eylül (Mehmet Rauf), Dokuzuncu Hariciye Koğuşu (Peyami Safa)

Egzotik Roman: Başka ülkelerin doğasını ve insanlarını anlatan romanlardır: Nilgün (Refik Halit Karay), İzlanda Balıkçısı (Pier Loti)

Biyografik Roman: Topluma mal olmuş bir kişinin yaşa­mını, yaptıklarını yaşadığı döneme katkılarını anlatan romanlardır: Bir Bilim Adamının Romanı (Oğuz Atay)

Otobiyografik Roman: Yazarın kendi hayatını konu edindiği romanlardır: Tom Savvyer’in Maceraları (Mark Twain), Baba Evi/Avare Yıllar (Orhan Kemal), Dokuzuncu Hariciye Koğuşu (Peyami Safa, psikolojik ve otobiyografik özellikler gösterir.), Turfanda mı Yoksa Turfa mı (Mehmet Murat) Polisiye Roman: Polisiye olayları (genellikle cinayeti ve hırsızlıkları, dedektifleri) konu edinen romanlardır. Merak ve heyecan, polisiye romanlarda önemli unsurlardır. Morgue Sokağı Cinayeti (Edgar Ailen Poe), Sherlock Holmes (Arthur Connan Doyle), Şark Ekspresinde Cinayet (Agatha Christie), Esrar-ı Cinayât (Ahmet Mithat Efendi, İlk Türk polisiye romanı) Cingöz Recai (Server Bedii takma adıyla Peyami Safa), Mike Hammer (Mickey Spillane’in bu romanının yerli versiyonlarını Kemal Tahir kaleme almıştır.)

• Dünya edebiyatında romanın ilk örneği 17. yüzyılda İs­panyol yazar Cervantes’in kaleme aldığı Don Kişot’tur.
• Türk edebiyatında romanın başlangıcından önce divan edebiyatındaki mesneviler, islamiyetten önceki dönemde destanlar bu türün işlevini görmekteydi.

Türk edebiyatında roman türündeki ilk örnekler Tanzimat’la birlikte verilmeye başlanmıştır:

İlk çeviri roman: Yusuf Kâmil Paşa nın Fenelon dan çevirdiği Telemak

İlk yerli roman: Şemsettin Sami Bey’in yazdığı Taaşşuk-ı Talât ve Fıtnat

İlk edebî roman: Namık Kemal’in yazdığı İntibah

İlk tarihî roman: Namık Kemal’in yazdığı Cezmi

İlk köy romanı: Nabizade Nazım’ın yazdığı Karabibik

Romantizmden realizme geçişin ilk örneği: Samipa- şazade Sezai’nin yazdığı Sergüzeşt

İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem’in yazdığı Araba Sevdası

İlk psikolojik roman denemesi ve ilk tezli roman: Nabizade Nazım’ın yazdığı Zehra romanıdır.

• Türk edebiyatında roman türündeki asıl büyük gelişmeler Servet-i Fünun, Millî Edebiyat ve Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı dönemlerinde olmuştur.
• Servet-i Fünun yazarıHalit Ziya Uşaklıgil Batılı romantekniğine uygun olarak kaleme aldığı Mai ve Siyah, Aşk-ıMemnu gibi romanlarıyla ilk roman ustamız olmuştur.
• Servet-i Fünun yazarı olan Mehmet Rauf, ilk psikolojik roman olan Eylül’üyazmıştır.
• Halit Ziya Uşaklıgil, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Yakup KadriKaraosmanoğlu, Peyami Safa, Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar, Ahmet Hamdi Tanpınar, Yaşar Kemal, Kemal Tahir, Oğuz Atay, Orhan Pamuk başarılı romancılarımızdır.