9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 169

Fark Edelim

Yaşanmış ya da yaşanabilir olaylar öykü türünün konusunu oluşturur. Hikâyede birbirine sebep-sonuç ilişkisiyle bağlanmış olay örgüsü vardır. Bu örgü, metnin yapı unsurlarıyla somutlaşır ve anlamlı bir bütünlük kazanır.

Hikâyenin Yapı Unsurları

Hikâyelerde olay örgüsü, şahıs kadrosu, olayın geçtiği mekân (yer), olayın gerçekleştiği zaman dilimi hikâyenin yapı unsurlarıdır.

1. Olay Örgüsü: Olaylar, günlük yaşamda yaşanabilecek nitelikte gerçek durumlardır. Kurmaca bir metin olan hikâye türünde kurgusal olaylar yer alır. Bu kurgusal olaylar, hikâyede belirli bir düzen içinde sıralanır ve bu sıralanış hikâyenin olay örgüsünü meydana getirir.
2. Şahıs Kadrosu: Şahıs kadrosunu oluşturan karakter ya da karakterler hikâyenin yapı unsurlarındandır. Hikâyedeki olayların merkezinde bulunan kişi, hikâyenin başkarakteridir. Başkarakterin yanında olayların gelişmesinde etkili olan kişi ya da kişilere yardımcı karakter denir. Hikâyede ele alınan karakterler, genellikle hayatlarının belli ve kısa bir anı içinde anlatılır. Hikâye karakterlerinin olay ya da durumla ilgili özellikleri öne çıkarılır.
3. Mekân: Hikâyede olayın geçtiği yerdir. Yazar, hikâyesinde olayların geçeceği mekânı gerçek dünyadan (ev, konak, iş yeri, çarşı, pazar, tren, vapur, otobüs, uçak, sokak vb.) alabileceği gibi kurmaca bir mekân da kullanabilir. Mekânın olaylar ve karakterlerle doğrudan ilişkisi vardır. Mekân, olayların gelişimini etkiler; kişilerin ruhsal durumlarını ortaya koymaya yardımcı olur.
4. Zaman: Hikâyedeki olaylar, belli zaman diliminde (an, saat, gün, ay, yıl, mevsim vb.) yaşanır. Hikâyede zaman, olaylar üzerinde doğrudan etkilidir. Hikâyenin konusuna ve yapısına göre zaman uzayıp kısalabilir.

Anlatıcı ve Bakış Açısı

Hikâyede yazar, anlatma görevini bir anlatıcıya verir. Bu anlatıcı olay ve durumları okura aktarır. Anlatıcı da tıpkı kişiler, zaman veya mekân gibi yazar tarafından kurgulanmış bir hikâye unsurudur.
Olayların veya durumların anlatıcı tarafından ifade edilişi, bakış açısını oluşturur. Hikâyedeki olayların kimin gözünden ve nasıl anlatılacağına, anlatıcının olayların ne kadarını bilmesi gerektiğine yazar karar verir. Hikâyelerde yazarların kullandığı bakış açıları, üç ana başlık altında toplanır:
1. Hâkim (İlahi) Bakış Açısı: Hâkim bakış açısında anlatıcı olay ve kişilerle ilgili her şeyi görür ve bilir. Kişilerin geçmişlerini, geleceklerini, ruh hâllerini bildiği gibi olayların akışından veya geçmişinden de haberdardır; bilmediği hiçbir şey yoktur.
2. Gözlemci (Müşahit) Bakış Açısı: Anlatıcı, olay ve durumlara sınırlı bakma iznine sahiptir; olayların ve durumların tanığı konumundadır. Bu bakış açısında anlatıcı, olayları ve durumları tarafsız bir şekilde aktarır. Kişilerin aklından geçenleri, hissettiklerini; olayların geçmişini ve geleceğini bilemez.
3. Kahraman Anlatıcının Bakış Açısı: Yazar, hikâyedeki olayları ve durumları aktarma görevini olayların içinde yer alan bir kişiye verir. Bu anlatıcı, hikâyedeki ayrıntıları kendi bakış açısından görür. Olaylar ve durumlar hakkındaki bilgisi, yaşadığı ve gözlemleyebildiği kadardır.

Hikâye Türleri

1. Olay Hikâyesi: Bu hikâye türünde bir olay anlatılır ve olay; serim, düğüm ve çözüm şeklinde gelişir. Bu hikâye türünün dünya edebiyatındaki ilk örneklerini Maupassant (Mopasan) verdiği için bu hikâye türüne Maupassant tarzı hikâye adı da verilir. Türk edebiyatında Ömer Seyfettin, Refik Halit Karay, Reşat Nuri Güntekin bu tarz öykünün temsilcileri arasındadır.
2. Durum Hikâyesi: Durum hikâyesinde, olay ön planda değildir; bunun yerini durumlar ve yaşamdan kısa kesitler alır. Bu hikâye türünün dünya edebiyatındaki ilk örneklerini Çehov verdiği için bu hikâye türüne Çehov tarzı hikâye adı da verilir. Türk edebiyatında Sait Faik Abasıyanık, Memduh Şevket Esendal ve Tarık Buğra bu tarzın önemli temsilcileri arasındadır.

Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

9. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 169 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.