9. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Sayfa 137 (MESEM)

Osmanlı-İran İlişkileri ve Çaldıran Savaşı (1514)

Şiiliği resmî mezhep olarak kabul eden ve Şiileştirmeyi bir devlet politikası hâline getiren Safevi Devleti Hükümdarı Şah İsmail, yaptığı propagandalar ile Anadolu’da da kendisine pek çok taraftar bulmuştur. Yavuz Sultan Selim (Görsel 7.5), yaklaşık yirmi beş yıl süren Trabzon sancak beyliği döneminde bu tehlikeleri yakından görmüştür. Hükümdarlığını sağlamlaştırdıktan sonra Teke Türkmeleri gibi bazı Türkmen boyları üzerinde etkili olan Şii propagandasına son vermek, Türk-İslam dünyasının birliğini ve İpek Yolu güzergâhının güvenliğini sağlamak amacıyla Safevi Devleti üzerine sefere çıkmıştır. İki ordu Van Gölü’nün kuzeydoğusundaki Çaldıran Ovası’nda karşı karşıya gelmiştir (1514). Safevi ordusunun ağır bir yenilgi aldığı bu savaşla birlikte Tebriz ve bazı İran şehirleri Osmanlı topraklarına katılırken Şii tehlikesi bertaraf edilmiştir. 1515’te bu seferden dönülürken yapılan Turnadağ Savaşı ile Maraş yöresindeki Dulkadiroğulları Beyliği’ne son verilmiştir. Ramazanoğulları Beyliği’nin de Osmanlı hâkimiyetini kabul etmesiyle Anadolu’daki Türk siyasi birliği kesin olarak sağlanmıştır.

Osmanlı-Memtük İlişkileri

Yavuz Sultan Selim, doğudaki Safevi sorununu çözdükten sonra Türk-İslam dünyasında en büyük rakibi olarak gördüğü Memlûk Devleti üzerine yürümüştür. Memlükler, Mısır merkezli kurulmuş olan bir Türk devletidir. İki ordu Halep ve Kilis arasındaki Mercidabık denen yerde karşı karşıya gelmiştir (1516). Memlûk Sultanı Kansu Gavri’nin ölümü ve Memlûk ordusunun dağılmasıyla sonuçlanan savaşı Osmanlı Devleti kazanmıştır. Bu zafer ile Suriye Osmanlı topraklarına katılmıştır. Şanoda bir süre bekleyen Yavuz Sultan Selim Mısır üzerine hareket etmiştir. Kansu Gavri’nin ölümünün ardından ise Memlûk tahtına Tomanbay geçmiştir. Kahire yakınlarında Ridaniye’de yapılan savaşı Osmanlı kuvvetleri kazanmış ve Memlûk Devleti ortadan kaldırılmıştır (1517).

Savaşın Sonuçları
* Suriye, Filistin, Mısır, Lübnan ve Hicaz toprakları Osmanlı Devletine katılmıştır.
* Baharat Yolu’nun denetimi Osmanlı Devleti’ne geçmiştir.
* Halifelik Osmanlılara geçmiş, böylece Osmanlı Devleti İslam dünyasının siyasi ve dinî lideri olmuştur.
* İslam’ın kutsal emanetleri İstanbul’a getirilmiştir.
* Venedik’in Kıbrıs Adası için Memlûk Devleti’ne ödediği yıllık vergiyi Osmanlı Devleti almaya başlamıştır.

Yavuz Sultan Selim’in ilk seferlerini doğuya yapmasının amaçları neler olabilir?

Cevap: Suriye, Filistin, Mısır ve Lübnan gibi İslam dünyası için önem taşıyan yerleri Osmanlı topraklarına katmayı amaçlamış olabilir.

9. Sınıf Meb Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 137 (MESEM) ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.