8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 140

Lozan’daki görüşmelerin kesintiye uğradığı günlerde 1 Nisan 1923’te TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar verildi. 11 Ağustos 1923’te II. TBMM açıldı. Fethi (Okyar) Bey başkanlığında yeni hükûmet kuruldu ancak bir türlü uyum içinde bir çalışma içerisine girilemedi. 1923 yılı sonbaharında Fethi (Okyar) Bey Hükûmeti istifa etti. Yeni hükûmetin kurulamaması nedeniyle hükûmet bunalımı yaşandı. Meclis hükûmeti sistemi nedeniyle yürütme işleri aksadı. TBMM başkanının devlet ve hükûmet başkanı olması sorunlara yol açıyordu. Ayrıca devletin adı ve rejimi henüz belirlenmemişti. Tüm bu sorunlar cumhuriyetin ilanını zorunlu hâle getirdi.

Mustafa Kemal rejim sorununu ve diğer sorunları ortadan kaldırmak için cumhuriyetin ilanını gerekli görüyordu. 28 Ekim 1923’te Çankaya Köşkü’nde yapılan toplantıda “Efendiler, yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz.” dedi. İsmet (İnönü) Bey’le birlikte anayasada yapılacak değişiklikle ilgili önerge hazırladı. Hazırlanan yasa teklifi 29 Ekim 1923’te TBMM’de oy birliğiyle kabul edilerek cumhuriyet ilan edildi.

Cumhuriyetin ilan edilmesiyle;

• Yeni Türk devletinin rejimi cumhuriyet oldu.
• Cumhurbaşkanlığı makamı oluşturularak devlet başkanlığı sorunu çözüme kavuşturuldu. Mustafa Kemal Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı seçildi (Görsel 4.12).
• Devletin adı Türkiye Cumhuriyeti oldu.
• Meclis hükûmeti sistemi kaldırılarak kabine sistemine geçildi.
• Başbakanlık makamı oluşturuldu. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk başbakanı İsmet (İnönü) Bey oldu. Fethi (Okyar) Bey ise TBMM başkanlığına seçildi.

Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)

Saltanatın kaldırılmasından sonra meclis, Osmanlı hanedanından Abdülmecit Efendi’yi halife seçmişti (Görsel 4.13). Abdülmecit Efendi siyasi faaliyetlerden uzak duracak ve sadece Müslümanların halifesi unvanını kullanacaktı. Fakat halife, cuma selamlıkları düzenliyor ve yazışmalarında han unvanını kullanıyordu. Halifenin devlet başkanı gibi hareket etmesi ve siyasi faaliyetlerde bulunması cumhuriyet düzeninden rahatsız olanlara da cesaret verdi. Bu kişilerin İstanbul’da halifenin etrafında toplanmalarına neden oldu. Bu gelişmeler Cumhuriyet’in ilânıyla oluşan yeni devlet düzeninde halifelik kurumunun varlığının tartışılmasına yol açtı. Bir grup milletvekili tarafından halifeliğin kaldırılması konusunda meclise kanun teklifi verildi.

Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

8. Sınıf Meb Yayınları İnkılap Tarihi Ders Kitabı Sayfa 140 Cevapları ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.