8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 103

Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (20 Ocak 1921)

Yeni Türk Devleti’nin kurulduğu sırada bir anayasası mevcut değildi. Büyük Millet Meclisi, cephelerde düşmanla savaş devam ederken yasallığını kanıtlayacak hukuki düzenlemelerle uğraşmaktaydı. Açılışından kısa bir süre sonra meclis, kendisine bir anayasa hazırlamaya başladı. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu adıyla hazırlanan bu anayasa çalışmaları, I. İnönü Savaşı sonunda tamamlandı. 20 Ocak 1921’de Mecliste kabul edilen yeni Türk Dev- leti’nin ilk anayasası yürürlüğe girdi (Görsel 3.10).

Teşkilat-ı Esasiye Kanunu 24 maddeden oluşan, gayet kısa ve savaş döneminin olağanüstü şartlarına göre hazırlanmış bir anayasadır. Sadece devleti örgütleyen maddelere yer verilen anayasada, kişi temel hak ve özgürlükleri yer almamıştır. Türk milleti açısından bir ilk olan ve egemenliğin kayıtsız şartsız milletin olduğu gerçeğinin yer aldığı Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, yeni Türk Devleti’nin kuruluş belgesi sayılır. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun bazı maddeleri şöyledir:

• Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Yönetim şekli, milletin geleceğini doğrudan kendisinin belirlemesi esasına dayanır.
• Yürütme gücü ve yasama yetkisi milletin tek ve gerçek temsilcisi olan Büyük Millet Meclisinde belirir ve toplanır.
• Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisince yönetilir ve hükûmeti Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti adını alır.
• Büyük Millet Meclisi seçimleri iki yılda bir yapılır. Seçilen üyelerin üye kalma süresi iki yıldır.
• Şeriat hükümlerinin uygulanması, bütün kanunların yürürlüğe konması, değiştirilmesi, yürürlükten kaldırılması, antlaşma ve barış imzalanması ve vatan savunmasıyla ilgili savaş ilânı gibi temel haklar Büyük Millet Meclisine aittir.

Soru: Görsel 3.10’daki anayasa maddeleriyle yandaki metinde yer alan maddeleri karşılaştırınız. Günümüz Türkçesi ile dönemin Türkçesi arasındaki farklarla ilgili görüşlerinizi sınıfınızda paylaşınız.

Cevap: Görseldeki anayasa maddeleri ve metinde yer alan maddeler arasında dil açısından farklılıklar vardır. Dönemin Türkçesi Osmanlı Türkçesi olup, Arap harfleriyle yazılmıştır ve Osmanlıca terimler barındırmaktadır. Günümüz Türkçesi ise Latin alfabesiyle yazılır ve daha sade, anlaşılır bir dil kullanılır. Osmanlı döneminde kullanılan birçok Arapça ve Farsça kelimenin yerini, günümüzde Türkçe kökenli kelimeler almıştır.

Soru: Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun hangi maddesi güçler birliği ilkesiyle ilgilidir? Açıklayınız.

Cevap: Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun “Yürütme gücü ve yasama yetkisi milletin tek ve gerçek temsilcisi olan Büyük Millet Meclisinde belirir ve toplanır” ifadesi güçler birliği ilkesiyle ilgilidir. Bu madde, yasama ve yürütme yetkilerinin tek bir organ olan Meclis’te toplanmasını öngörerek güçler ayrılığı yerine güçler birliği anlayışını benimser.

8. Sınıf Meb Yayınları İnkılap Tarihi Ders Kitabı Sayfa 103 Cevapları ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.