12. Sınıf Kimya Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 18

Bir atom ya da iyonun elektron kazanmasına indirgenme (redüksiyon) adı verilir. İndirgenen atom ya da iyonun değerliği, kazandığı elektron sayısı kadar azalır. Bu olayı gösteren tepkimelere indirgenme yarı tepkimesi denir.

Yükseltgenme olayı elektron kaybetme, indirgenme olayı elektron kazanma olduğuna göre bir kimyasal tür elektron kaybediyorsa başka bir kimyasal türün elektron kazanması gerekir. Bu yüzden bir kimyasal tür yükseltgendiğinde diğer bir kimyasal tür indirgenir. Bir kimyasal tepkimede yükseltgenme varsa indirgenme olayı da kesinlikle vardır. İndirgenme ve yükseltgenmenin bir arada olduğu bu tepkimelere indirgenme-yükseltgenme ya da redoks tepkimesi denir. Bir redoks tepkimesinde meydana gelen yükseltgenme ve indirgenme olayları tahterevalliye benzetilebilir (Görsel 1.4).

Zn metali Cu2+ iyonuna 2 elektron verdiği için Zn metalinin değerliği 0’dan +2’ye yükseltgenir. Cu2+ iyonu Zn metalinin 2 elektronunu alarak 0’a indirgenir. Zn metali elektron vererek Cu2+ iyonunun indirgenmesine neden olduğu için indirgen, Cu2+ iyonu Zn metalinin elektronunu alarak yükseltgenmesine neden olduğu için yükseltgendir. Elektron vererek kendisi yükseltgenirken karşısındakini indirgeyen maddeye indirgen denir. Kimyada yaygın indirgen maddelere H2, SO2 örnek verilebilir.

Yukarıdaki tepkimede H2 azota elektron vererek azotun indirgenmesine neden olmuştur. H2 indirgendir.

Elektron alarak kendisi indirgenirken karşısındakini yükseltgeyen maddeye yükseltgen denir. Kimyada yaygın yükseltgen maddelere O2, KMnO4, H2SO4, HNO3 ve H2O2 örnek verilebilir.

Yukarıdaki tepkimede HNO3 bileşiği bakır atomundan elektron alarak bakırın yükseltgenmesine neden olmuştur. HNO3 yükseltgendir.

Sıra Sizde

Bir parça Zn metali erlen içine konularak metalin üzerine HCl çözeltisi ilave ediliyor ve çözeltiden H2 gazı çıkışı gözleniyor. Erlenin ağzına bir balon takıldığında balonu şişirecek kadar gaz çıkışı oluyor ve ZnCl2 tuzu oluşuyor.

a) Bu kapta gerçekleşen tepkime denklemini yazınız.

Cevap: Zn(k) + 2HCl(suda) → ZnCl₂(suda) + H₂(g)

b) Bu tepkimenin redoks tepkimesine örnek verilme nedenini açıklayınız.

Cevap: Bu tepkime, çinko ve hidrojen atomları arasında elektron alışverişi olduğu için redoks tepkimesidir.

c) Tepkimedeki indirgen ve yükseltgen maddeleri gösteriniz.

Cevap: Zn indirgen, HCI yükseltgendir.

ç) Zn yerine Cu metali konulduğunda kapta redoks tepkimesi gerçekleşir mi? Açıklayınız.

Cevap: Cu metali oksijensiz asitlerle tepkime vermediği için tepkime gerçekleşmez.

12. Sınıf Meb Yayınları Kimya Ders Kitabı Sayfa 18 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.