12. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Cevapları SDR İpekyolu Yayınları Sayfa 138

1. Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri

Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’nin dış politikasını oluştururken Osmanlı Devleti’nin 19 ve 20. yüzyılda siyasi, ekonomik ve askerî olarak yaşadığı sıkıntılardan, I. Dünya Savaşı sonrası yaşanan işgallerden, Millî Mücadele Dönemi’nde yaşanan gelişmelerden dersler çıkarmıştır. Tüm bu gelişmeler ışığında Atatürk Dönemi dış politikası “Yurtta barış, dünyada barış” (Görsel 4.7) felsefesi ışığında tam bağımsızlık düşüncesi üzerine oturtulmuştur.

Atatürk Dönemi dış politikası bir bütündür. Atatürk Dönemi dış politikasının üç dönemde incelenmesi daha doğru olacaktır. Türkiye ve dünyada yaşanan gelişmelerden dolayı bu dönemlerin kendine özgü şartları ve hedefleri söz konusudur.

İlk dönem Millî Mücadele Dönemi’dir. Bu dönemde temel amaç, ülkeyi düşman işgalinden kurtararak bağımsızlığımızı sağlamaktır. İkinci dönem genel olarak Lozan’dan kalan sorunların çözülmeye çalışıldığı 1923-1932 arası dönemdir. Son dönem ise İtalya ve Almanya’nın yayılmacı politikalarına karşı, Türkiye Cumhuriyeti’nin dış güvenliğinin sağlanıp dünya barışını koruma konusundaki uluslararası girişimlerin desteklendiği dönemdir.

1923-1938 Arası Türkiye-Yunanistan İlişkileri

Türkiye-Yunanistan ilişkileri 1923-1930 yılları arasında mübadele sorunu ve bu sorun ile birlikte gündeme gelen etabli (yerleşik) sorunu nedeniyle gergin geçti. Bu dönemde 17 Aralık 1924 tarihinde patrik seçilen VI. Konstantinos’un 30 Ocak 1925’te Türkiye tarafından mübadele kapsamında ülkeden çıkarılması ve Yunanistan’ın buna karşı çıkması iki ülkeyi neredeyse savaş aşamasına getirdi.

Amiral Bristol Raporu’na göre “Yunan işgali din düşmanlığı şeklinde gerçekleşmiş, bölgede yaşayan Müslümanlara karşı büyük bir baskı, taciz ve katliama girişilmişti.” TBMM Hükümeti, Lozan görüşmeleri sırasında ülkemizde yaşayan Hristiyan Rumlar ile Yunanistan’da yaşayan Müslüman Türklerin mübadelesini (karşılıklı değiş tokuş) istedi. Lozan Barış Antlaşması’nda varılan uzlaşma ile İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada’da yaşayan Rumlar ile Batı Trakya’da yaşayan Türkler hariç, Anadolu’da yaşayan Rumlar ile Yunanistan’da yaşayan Türklerin mübadele edilmesi konusunda anlaşıldı. Lozan Barış Görüşmeleri sırasında kurulan komisyonun çalışmaları sonucunda 30 Ocak 1923’te Türkiye ile Yunanistan arasında imzalanan protokol ile “İstanbul için 30 Ekim 1918’den önce yerleşmiş Rumlar ve Batı Trakya için 1913 Bükreş Antlaşması’nın çizdiği sınırın doğusunda yerleşmiş Türkler dışında kalanlar, mübadele edilecektir.” kararı üzerinde uzlaşıldı (Görsel 4.8).

Mübadelenin uygulanması sırasında Yunanistan, İstanbul’da daha çok Rum bırakabilmek amacıyla Mondros öncesi geçici olarak İstanbul’a yerleşenlerin de mübadele dışı sayılmasını isteyince etabli (yerleşik) sorunu başladı. Türk Hükümeti, yerleşik kavramının Türk kanunlarına göre düzenleneceğini ifade ederek Mondros Ateşkes Antlaşması öncesi İstanbul’a gelenlerin İstanbul’un yerleşik vatandaşı sayılmasına karşı çıktı. Yunanistan diğer taraftan da Batı Trakya’da yaşayan Türklerin Balkan Savaşları sırasında bölgeye göç ettiğini iddia

Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

12. Sınıf SDR İpekyolu Yayınları İnkılap Tarihi Ders Kitabı Sayfa 138 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.