12. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları Yıldırım Yayınları Sayfa 118

Ses dalgaları, havayı sıkıştırıp seyrelterek (havanın basıncını artırıp azaltarak) ilerler. Bu durum bir sarmal yayda boyuna dalgaların ilerleyişine benzetilebilir. Ses dalgalarında “sıkışımlar” dalga tepeleri, “seyrelimler” ise dalga çukurları olarak ele alınabilir.

Doppler etkisinin nasıl oluştuğunu anlamak için Şekil 3.40a’da durağan itfaiye aracı tarafından salınan siren sesini ele alalım. İtfaiye aracı gibi havayı da dünyaya göre durağan varsayıyoruz. Çizimde her bir mavi yay, ses dalgasının havayı yoğunlaştıran kısmını (sıkı- şımını) gösteriyor. Ses deseni simetrik olduğundan itfaiye aracının önünde ya da arkasında duran dinleyiciler saniye başına hava titreşimlerinin sayısını aynı algılar ve sonuçta aynı frekansta ses işitir.

İtfaiye aracı harekete başladığı an durum değişir (Şekil 3.40b). İtfaiye aracının önündeki ses dalgaları birbirine daha yakın hâle gelir ve sesin dalga boyu kısalır. Çünkü hareketli itfaiye aracı, bir sonraki ses salımından önce “ilerlemiştir.” Dalgaların daha kısa aralıklarla gelmesi daha büyük bir ses frekansına karşılık gelir, gözlemci daha yüksek tizlikte sesi duyar. Hareketli itfaiye aracının gerisinde dalgalar, aracın durağan olduğu zamankinden daha aralıklıdır. İtfaiye aracı arkaya doğru saldığı dalgalardan uzaklaştığı için dalga boyunda bu artış ortaya çıkar. Sonuç olarak itfaiye aracının gerisindeki bir gözlemcinin kulağına saniye başına varan dalgaların sayısı azalır. Bu durum daha küçük bir ses frekansına ya da daha düşük tizliğe karşılık gelir.

Hareketli Gözlemci

Şekil 3.41’de ses kaynağı durağan ve gözlemci hareketli olduğu zaman Doppler olayının nasıl ortaya çıktığı görülüyor. Havanın durağan olduğunu varsayıyoruz. Gözlemci vg süratiyle durağan kaynağa doğru hareket ediyor. Bir t sürede hareketli gözlemci, durağan hâline göre daha fazla sayıda dalgayla yüz yüze gelir. Bu durumda hareketli gözlemci, durağan hâline göre daha yüksek frekanslı ses işitir.

Durağan bir kaynaktan uzaklaşarak hareket eden bir gözlemci, durağan bir gözlemcinin saniye başına karşılaştığından daha az sayıda ses dalgasıyla karşılaşacaktır. Bu hâlde hareketli gözlemci, daha düşük frekanslı ses işitir.

Algılanan frekans, kaynak hareketli ve gözlemci durgunken dalga boyunun değişiminden etkilenir. Kaynak durağan ve gözlemci hareket ettiği zaman sesin dalga boyu değişmez. Bunun yerine hareketli gözlemci, durağan gözlemciden saniye başına daha çok ya da daha az sayıda dalga ile karşılaştığı için farklı bir dalga frekansı algılar.

Doppler Olayı ve Kırmızıya Kayma

Doppler olayı, elektromanyetik ışınıma (radyo dalgaları, mikrodalgalar ve ışık) uygulanabilir. Bir ışık kaynağı bir gözlemciden uzaklaşıyorsa ışık kaynağı, saldığından daha uzun bir dalga boyuna sahip olarak gözlemci tarafından algılanır. Işığın dalga boyundaki

Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

12. Sınıf Yıldırım Yayınları Fizik Ders Kitabı Sayfa 118 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.