12. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları Yıldırım Yayınları Sayfa 117

3.1.5. IŞIĞIN DALGA DOĞASI

Su ve ses dalgaları; bir aralıktan, bir kenardan ya da bir engelin çevresinden geçtiğinde kırınıma uğrar. Bu davranış, dalgaların bir özelliğidir. Işık da böyle durumlarda dalga davranışı gösterir. Işığın çift yarıkta kırınımı (girişim) ile tek yarıkta kırınımı arasında özde bir fark yoktur.
Şekil 3.39’da görüldüğü gibi dar tek yarıktan geçen ışık, bir dalga davranışı olan kırınıma uğramasaydı perdede yalnız yarığın tam karşısına gelen kısım aydınlanırdı. Benzer şekilde ışığın çift yarıkta girişiminde ışık dalga davranışı göstermeseydi perdede yarıkların tam karşısına yerleşmiş yalnız iki aydınlık saçak oluşurdu. Bunun yerine Young deneyi, dalga girişimi sonucu iki yarıktan çıkan ışık enerjisinin birçok aydınlık saçağa yeniden dağıldığını gösterdi. Görsel 3.13’teki görünüm de bir kırınım örneğidir. Bu görüntü, jiletin kenarlarından geçerken ışığın bükülmesi (kırınıma uğraması) nedeniyle oluşmuştur.

Tarihsel olarak Young’ın deneyi, ışığın dalga benzeri karaktere sahip olduğuna kuvvetli bir kanıt sağladı. Onuncu sınıfta ışığın kırılma ve yansımasında doğrular boyunca yayıldığı belirtilmişti. Bu gibi olayların açıklamaları, optiğin geometrik optik denilen kısmıyla ilgilidir. Bu ünitede ışıkla ilgili çalışmalarımızı dalga optiği denilen bir alana genişlettik. Işığın kırınımı ve girişiminde ışığın dalga teorisi, getirdiği açıklamalarla yol göstericidir.

3.1.6. DOPPLER OLAYI

Hızla hareket eden yarış arabalarını televizyonda izlediniz mi? Onlar, kayıt yapan kameralara yaklaşırken ya da kameralardan uzaklaşırken farklı sesler çıkarır. Bir araba yaklaşırken ses tizliği göreli olarak yüksekken, uzaklaşmaya başladığında tizlik aniden düşer.

Dalga kaynağı ve gözlemci arasında göreli hareket var olduğunda dalga boyundaki değişim nedeniyle dalga frekansı farklı algılanır. Bu etkiler ilk kez 1842’de Avusturyalı fizikçi Christian Doppler (Kıristiyan Dopler, 1803-1853) tarafından belirlendi ve Doppler olayı olarak adlandırıldı.
Dalga kaynağı ve gözlemci birbirine doğru hareket ettiğinde gözlemci, göreli hareketin yokluğundaki kaynak frekansından daha yüksek frekanslı ses işitir. Kaynak ve gözlemci birbirinden uzaklaştığında gözlemci, kaynak frekansından daha düşük frekanslı ses işitir.

Doppler olayı çoğu zaman ses dalgalarıyla etkisini gösterse de tüm dalgalarla ilgili ortak bir olgudur. Örneğin su ve ışık dalgalarının frekansları da kaynak ve gözlemcinin göreli hareketince kaymaya uğratılır. Görsel 3.14’te su dalgalarında Doppler olayı örneklenmiştir. Burada sağa ilerleyen kaynağın sağında ve solundaki dalga boylarının farklı olduğu görülüyor.

Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

12. Sınıf Yıldırım Yayınları Fizik Ders Kitabı Sayfa 117 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.