12. Sınıf Biyoloji Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 36

Genetik şifre, DNA molekülündeki genlerin nükleotit dizisi ve proteinlerin amino asit dizisi arasındaki ilişkidir. Bu bölümde genetik şifre ve protein sentezi arasındaki ilişkiyi öğreneceksiniz.

• GENETİK ŞİFRE

RNA virüsleri hariç, diğer canlılara ait genetik bilgi DNA üzerinde şifrelenmiştir. Genetik şifrenin A, G, C ve T olmak üzere 4 sembolü (harfi) vardır. Dört çeşit nükleotidin farklı kombinasyonlarla üçerli gruplar hâlinde dizilmesi ile oluşan şifreye genetik şifre denir. Adenin, timin, guanin ve sitozin deoksiribonükleotitlerinin DNA üzerindeki sayıları ve dizilişleri, canlılar arasında farklılıklara neden olur. Bir gendeki nükleotitlerden oluşan şifreler amino asitleri, amino asitlerden oluşan proteinler de canlıların özelliklerini belirler.

Bilim insanları, 4 çeşit nükleotidin 20 farklı amino asidi tanımlamak için yeterli olmadığını düşünmüşlerdir.

Her bir nükleotit, bir amino asidi şifreleseydi en fazla 4 (41) farklı şifre oluşurdu. Bu durum protein sentezi için gerekli olan 20 çeşit amino asidi şifrelemeye yetmezdi. Bir amino asidin şifresi, iki nükleotitten oluşsaydı en fazla 16 (42) çeşit amino asit için şifre üretilebilirdi. 20 çeşit amino asidin tamamı şifrelenemezdi. Bu nedenle bir genetik şifre, 3 nükleotitten oluşmak zorundadır. Bu durum, toplamda 64 (43) çeşit şifrenin ortaya çıkması demektir. Bu sistem, 20 farklı amino asidin rahatlıkla şifrelenebilmesini sağlar. DNA ve sentezlenen mRNA üzerindeki üçlü nükleotit dizisine kodon denir. tRNA’da mRNA’daki kodonlara karşılık gelen üçlü baz dizilerine antikodon denir. DNA’dan sentezlenen mRNA, genetik şifrenin kopyasını ribozoma götürerek protein sentezine kalıplık eder. Genetik kodun çözülmesi için yapılan araştırmalar, 64 çeşit kodon olduğunu ortaya koymuştur. Bu kodonlardan 61 tanesinin 20 çeşit amino asidi ifade ettiği bulunmuştur.

Araştırmacılar; her polipeptit sentezinin aynı kodonla başladığını, bunun başlama kodonu (AUG) olduğunu ve bu kodonun metiyonin amino asidini şifrelediğini belirtmişlerdir. Bütün canlılarda protein sentezi metiyonin amino asidi ile başlar. Fakat sentez tamamlandıktan sonra başlangıç amino asidi olan metiyonin, bir enzim ile çıkarılabilir. Bu nedenle sentezlenen tüm proteinlerin yapısındaki ilk amino asidin metiyonin olduğu söylenemez. 64 çeşit kodondan 3 tanesi (UAA, UGA, UAG) durdurucu (stop) kodonlardır. Çoğu canlıda stop kodonların amino asit olarak karşılığı yoktur. Her kodon bir amino asidi şifreler fakat bir amino asit, bir veya birden fazla kodon tarafından şifrelenebilir. Örneğin AUG, metiyonin amino asidinin kodonudur ve metiyonin amino asidinin başka şifresi yoktur. Prolin amino asidi ise CCU, CCC, CCA, CCG olmak üzere dört farklı kodon ile şifrelenir. Bu durum canlının bazı mutas- yonlardan korunmasını da sağlar. Amino asitler ve bunları şifreleyen kodonlar Tablo 1.3’te gösterilmiştir.

Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

12. Sınıf Meb Yayınları Biyoloji Ders Kitabı Sayfa 36 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.