12. Sınıf Biyoloji Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 186

1. Bitkilerin deneydeki gibi insan eliyle oluşturulmuş ortamlarda, çiftliklerde, tarlalarda yetiştirilmesi ile doğadaki yabani formları arasında gelişme ve verimlilik açısından fark var mıdır? Gerekçesiyle açıklayınız.

Cevap: İnsan eliyle yetiştirilen bitkiler yapay seçilim ürünleridir. Evcil bitki de diyebileceğimiz bu bitkiler tohum sayısı ve büyüklüğü açısından yabani akrabalarından daha büyük ve daha verimlidir.

2. Oda sıcaklığında aydınlık ve karanlık ortamda beklettiğiniz fasulye tohumlarının çimlenmesinde nasıl bir farklılık gözlemlediniz? Bir tohumun çimlenmesi için gerekli koşullar benzer olsa da çevresel faktörler ve bitkinin türü fark oluşturur mu? Gerekçeleriyle açıklayınız.

Cevap: Bazı istisnalar olsa da genellikle çimlenme için ışığa ihtiyaç yoktur. İlk yapraklar çıkıp kloroplastlar oluşunca bitki fotosentez yaparak besin ihtiyacını karşılamaya başlar. Işık o zaman gereklidir. O yüzden aydınlık ve karanlıkta çimlenmede belirgin bir fark yoktur. Doğal ortamlarında ya da insan eliyle çimlenme sürecinde bitkinin türü, yetiştiği topraklardaki su ve yağış miktarı, iklim koşullarına bağlı olarak farklılıklar gözlenebilir. Örneğin pek çok çöl bitkisi, tohumları yağış miktarı yeterli değilse çimlense bile topraktaki su miktarı az olduğu için gelişemez. Kışın sert geçtiği yerlerde yetişen bitkilerin tohumları uzun süre soğuk bir dönem geçirmelidir. Bu nedenle yazın ya da sonbaharda ekilen tohumlar ilkbahara kadar çimlenmeyerek bekler.

3. a) Buzdolabındaki fasulye tohumlarının çimlenmesini ışık kaynağı ve soğuk ortam nasıl etkilemiştir? Bu durumu doğal ortamdaki dormansi ile ilişkilendirebilir miyiz? Kısaca açıklayınız.

Cevap: Buzdolabındaki tohumlar çimlenmemiştir. Işık kaynağı da tohumun çimlenmesi için gerekli olan ısı sağlanamadığı için tek başına etki etmemiştir. Diğer koşullar uygun olsa bile sıcaklığın çok düşük ya da yüksek olması durumunda çimlenme gerçekleşmeyebilir. Çünkü sıcaklık bitki gelişiminde ilk olarak da tohumların çimlenmesi üzerinde etkili olmaktadır. Soğuk bir ortam bitki köklerinin gelişmesine ve bitkilerin büyümesine de uygun değildir. Bu nedenle doğal koşullarda soğuk ortamlarda tohum, dormansi dediğimiz uyku hâline geçip metabolizmasını düşürerek soğuktan korunur.

b) Tohum oluştuktan sonra dormansiye girmezse embriyo bu durumdan nasıl etkilenir?

Cevap: Tohum dormansiye girmezse döllenmeden sonra gelişmeye ve büyümeye devam eder. Bu duruma ortam koşulları uygun olmasa bile büyüme süreci devam ettiği için koşulların uygun olduğu bir ortama taşınamayacak, dormansiye girmediği için ortam koşulları uygun hâle gelene kadar çimlenme ve büyümesini de geciktiremeyecektir. Bu da bitkinin yaşama şansını azaltacaktır.

c) Bir tohum çevresel şartların uygun olmadığı durumda canlılığını kaybetmeden ne kadar süre dormanside kalabilir?

Cevap: Tohum; çimlenme yeteneği, bitkinin türü ve çevresel koşullara bağlı olarak birkaç gün, birkaç yıl hatta çok daha uzun süre dormanside kalabilir.

4. Tohumun önceden ıslatılmış olması çimlenmeye bir katkı sağlar mı? Su gereğinden fazla verilirse ne olur? Gerekçesiyle açıklayınız.

Cevap: Su, tohum kabuğunun çatlaması, embriyonun serbest kalması ve büyük besinlerin hidrolizi gibi enzimatik reaksiyonlar için gereklidir. Çimlendirme öncesinde tohumu ıslatmak tohumun kabuğunun kolay kırılmasını sağlar. Suyun çok fazla olduğu ortamda ise tohum yeterli oksijen alamadığından çimlenme durur. Çok fazla sulandığında tohumlar çürür. Çok kuru kalırsa da nemli ortam oluşmayacağından dormansi (uyku) hâli kırılıp çimlenme gerçekleşmez. Bu yüzden tohumun ıslanıp nemli kalabileceği oranda kontrollü su vermek gerekir.

5. Tohumla gelişen bitkilerin tohumsuz bitkilere göre avantajlarının neler olduğunu açıklayınız.

Cevap: Bir ya da iki tabakadan oluşan tohum kabuğu içindeki embriyoyu kuraklık, diğer canlılar ve çevresel streslerden koruyarak yaşama şansını arttırır. Ayrıca tohum içindeki besin doku çimlenme sırasında embriyonun fotosentez yapana kadar enerji ihtiyacını karşılar.

6. Çimlenen tohumun fotosentez yapabilmesi için gerekli klorofil pigmenti hangi aşamada oluşur? Klorofil pigmenti oluşup bitki fotosentezle beslenmeye başlayana kadar bitkinin enerji ihtiyacının nasıl karşılandığını açıklayınız.

Cevap: Tohumun çimlenmesi sırasında klorofil geni de ışık varlığında aktifleşerek klorofil pigmentini oluşturur. Böylece bitki hem yeşil renk kazanır hem de fotosentez yapmaya başlayarak kendi besin ve enerjisini üretir. Çimlenme sırasında enerji ihtiyacı çeneklerden (kotiledonlardan) karşılanır.

12. Sınıf Meb Yayınları Biyoloji Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 186 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.