12. Sınıf Biyoloji Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 151
12. Sınıf Biyoloji Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 151 Cevapları Meb Yayınları‘na ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.
12. Sınıf Biyoloji Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 151
Aşağıda verilen metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Bitkiler kökleriyle topraktan su ve suda çözünen mineralleri almaktadır. Alman su bitki hücrelerinde fotosentez olayında ve diğer metabolik reaksiyonlarda kullanılmaktadır. Ancak bitkiye alman suyun büyük bir kısmı bitkide kullanılmadan dışarıya verilir. Su en fazla miktarda buharlaşma (transpirasyon) ile dışarı atılır. Buharlaşma, bitki için hayati bir öneme sahiptir. 15 m uzunluğundaki tek bir akçaağaçta yaklaşık 177 bin yaprak bulunduğu hesaplanmıştır. Bu yaprakların toplam alanı 675 metrekaredir. O ağacm yapraklarından bir yaz gününde buharlaşmayla atmosfere saatte 220 litre su verilmektedir. Solmayı önlemek için ksilem, köklerden yapraklara saatte en az 220 litre su taşımalıdır. Bir hektar ormanda ise 30 ton su havaya verilmektedir.
Bitkiler buharlaşma olayım büyük oranda yapraklarındaki stomalar sayesinde gerçekleştirirler. Stoma hücreleri, iki adet bekçi hücresi adı verilen farklılaşmış epidermis hücrelerinden oluşmuştur. Bekçi hücrelerindeki osmotik basmcın artması durumunda bu hücreler su alarak turgor hâline geçerler ve aralarında stoma poru (stoma açıldığı) adı verilen açıklık ortaya çıkar. Su bu açıklıktan su buharı şeklinde atmosfere verilerek terleme gerçekleşir. Aynı zamanda bu açıklıktan gaz alışverişi de yapılmaktadır.
1. Stomalar yoğun olarak yaprakların alt yüzeylerinde bulunmaktadır. Stomalar, yaprakların sadece üst yüzeyinde bulunsaydı bitkiler bundan nasıl etkilenirdi? Yukarıda metin içerisinde verilen buharlaşma miktarlarının nasıl olmasını beklerdiniz? Hangi bitkilerde stomaların yaprakların üst yüzeyinde bulunmasını beklersiniz?
- Cevap: Stomalar yaprakların sadece üst yüzeyinde bulunursa direkt güneş ışığına maruz kalırlar. Açılan stomalardan, güneş ışınlarının oluşturduğu sıcaklık etkisiyle, buharlaşma miktarı artacaktır. Verilen rakamların çok üzerinde su kaybı yaşanacaktır. Su kaybının bitki için sıkıntı oluşturmayacağı sulak ortam bitkilerinde stoma- ların yaprak üzerinde bulunmasını beklerim.
2. Güneşli günlerde bunaldığımız zaman bir ağaç gölgesinde serinlemek isteriz. Ağaçlar ise direkt güneşin altında yer değiştiremeden durmaktadır. Bitkiler güneş ısısının yakıcı etkisinden korunmak için nasıl mekanizmalar geliştirmiştir? Bu mekanizmaların nasıl çalıştıklarım ve bitkiye sağladıkları faydalan açıklayınız.
- Cevap: Bitkiler kökleri ile aldıkları suyun büyük bir kısmını stomaları sayesinde buharlaşma ile atmosfere su buharı şeklinde vermektedir. Buharlaşma sırasında su yaprak yüzeyinden bir miktar ısı enerjisini de beraberinde götürdüğü için yaprağın dolayısıyla bitkinin serinlemesini sağlar. Aynı zamanda stomalardan atılan su buharı bitki çevresinde havada asılı tanecikler olarak havanın nemini oluşturduğu için bitki çevresinin serin olmasını sağlar. Bu sayede bitkiler güneşin yakıcı etkilerinden kendilerini korurken biz de ağaç altlarında serinlik hissederiz. Bitkiler buharlaşma ile yapraklardaki stomalardan su kaybetmesiyle doğan emme kuvveti sayesinde köklerden yapraklara kadar suyun taşınması için çekici bir kuvvet oluşturmaktadırlar. Bu sayede bitki hücrelerinin mineral ve su ihtiyaçları karşılanmaktadır.
3. Bitkiler stomaları ile kökten yaprağa doğru su taşınmasını sağlamaktadırlar. Suyun sürekli yukarı doğru taşınmasının bitkiye kazandırdığı faydalar neler olabilir?
- Cevap: Stomalar buharlaşma ile su atmak için açıldığında stoma açıklığı vasıtasıyla yaprak hücrelerinde fotosentezin gerçekleşmesi için gereksinim duyulan karbondioksit girişi ve atmosfere oksijen çıkışı yani gaz alışverişi gerçekleşmektedir. Aynı zamanda buharlaşma sırasında ısı düzenlenmesi de sağlamaktadırlar. Bunun yanı sıra stoma hücreleri, kurak veya aşırı rüzgârlı zamanlarda bekçi hücrelerini kapalı tutarak bitkiden aşırı su kaybını önlemektedir.
4. Bitkilerin stomaları ile bulundukları ortamlara su buharı vermelerinin çevreye etkileri neler olabilir? Kısaca açıklayınız.
- Cevap: Bitkiler buharlaşma ile havaya su buharı vermektedir. Su buharı tanecikleri havada asılı tanecikler şeklinde havanın nemini oluşturmaktadır. Nemli ortam bitkileri adı verilen bitki grubunun ve omurgalı-omurgasız pek çok hayvanın yaşama ortamının oluşumu sağlanır. Havaya verilen su buharı, su döngüsüne de katkı sağlayacaktır.
5. Bitkilerde su atılma şekillerinden biri de gutasyon (damlama) olayıdır. Suyun sıvı hâlde atıldığı bu sistemde yaprak kenarlarındaki hidatot adı verilen açıklıklar kullanılır. Genellikle ilkbahar sabahları nemli havalarda çok görülen damlama olayını stomalardan yapılan buharlaşma olayından ayıran farklar nelerdir? Bitkiler damlamaya neden ihtiyaç duymaktadır? Gerekçeleriyle birlikte açıklayınız.
- Cevap: Gutasyon olayında su, sıvı halde atılmaktadır. Gutasyon sıvısı saf su olmayıp içerisinde çeşitli tuzlar, şekerler ve bazı zararlı maddeler de bulunmaktadır. Damlama hidatot denilen yaprak kenarlarında bulunan açıklıklardan yapılırken buharlaşma, genellikle yaprakların alt yüzeylerinde bulunan stomalar tarafından gerçekleştirilir. Damlama olayında su sıvı hâlde atılırken buharlaşmada atılan su buharıdır. Damlama, genellikle ilkbahar aylarında ve havanın neme doygun olduğu zamanlarda görülürken buharlaşma havanın neme doygun olmadığı her gün her saatte görülebilir. Bitkiler, özellikle hava neme doymuşsa veya aşırı rüzgârlı havalarda buharlaşma yapamaz. Su akışının devam ettirilebilmesi için dışarı su atmak zorundadırlar. Bu su hidatotlarından damlama şeklinde dışarı verir.
12. Sınıf Meb Yayınları Biyoloji Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 151 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
