11. Sınıf Fen Lisesi Fizik Ders Kitabı Cevapları Sayfa 132

1.7.4. Çarpışmalar ve Çizgisel Momentumun Korunumu

Düzlemde hareket doğrultuları değişmeyecek şekilde gerçekleşen çarpışmalar bir boyutta çarpışma, hareket doğrultuları değişecek şekilde gerçekleşen çarpışmalar ise iki boyutta çarpışma olarak adlandırılır. Örneğin çarpışma öncesi ve sonrası bilardo masası üzerinde aynı doğrultuda hareket eden iki bilardo topunun çarpışması bir boyutta çarpışmadır.

Çarpışma sonrası masa üzerinde farklı iki doğrultuda hareket eden bilardo toplarının çarpışması ise iki boyutta gerçekleşen bir çarpışmadır. Gerçekleştiği boyuttan bağımsız olarak bütün çarpışmalar momentumun korunumu ilkesine uyacak şekilde gerçekleşir. Çarpışmalar enerji korunumu bakımından esnek ve esnek olmayan çarpışma olmak üzere iki gruba ayrılır.

Esnek Çarpışmalar: Çizgisel momentumun yanında kinetik enerjinin de korunduğu, çarpışan cisimlerde çarpışma sonrasında şekil değişiklerinin olmadığı çarpışmalara esnek çarpışma denir. Esnek çarpışma, çarpışan cisimlerin kütle merkezleri çakışacak şekilde gerçekleşirse merkezî esnek çarpışma adını alır. Aynı düzlemde hareket eden cisimlerin merkezî esnek çarpışma yapabilmesi için kütle merkezlerinin bir düzlem oluşturması gerekir. Sürtünmelerin ihmâl edildiği ortamlarda, bir boyutta ve iki boyutta gerçekleşen esnek çarpışmadan sonra cisimlerin kazandıkları hız değerleri ile hareket yönlerine çizgisel momentum ve kinetik enerjinin korunumu ilkesinden yararlanılarak ulaşılabilir. vA ve vB hızlarıyla Şekil 1.97’de verilen yönlerde hareket eden mA ve mB kütleli, aynı yarıçaplı A ve B cisimlerinin bir boyutta yapacakları merkezî esnek çarpışma sonrası kazanacakları hızlar sırasıyla vA ve vB olsun. vA ve vB hızlarını veren denklemlere ulaşmak için öncelikle çizgisel momentumun korunumu ilkesi yazılır. Bunun için A ve B cisimlerinin çarpışmadan önceki momentumları p ve P , çarpışmadan sonraki momentumları ise PA ve PB ile gösterildiğinde PA + PB = PA + PB eşitliği elde edilir. Bu eşitliğe cisimlerin kütle ve hız değerleri yazıldığında sonucuna ulaşılır. A ve B cisimlerinin esnek çarpışmalarındaki kinetik enerji korunumunu ifade etmek için çarpışma öncesi kinetik enerjileri EKA, EKB; çarpışma sonrası kinetik enerjileri E,ka ve E’Kb ile gösterilirse Eka + Ekb = EKa + EKb eşitliği yazılır.

Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

11. Sınıf Fen Lisesi Fizik Ders Kitabı Cevapları Sayfa 132 Meb Yayınları ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.