11. Sınıf Fen Lisesi Biyoloji Ders Kitabı Cevapları Sayfa 39

Hormonlar, dış dünyayla bağlantımızı sağlayan, hislerimizi ve davranışlarımızı etkileyerek bizi yöneten çok önemli iç düzenleyicilerdir. Bir nevi vücudun sessiz patronlarıdır. Bunlardan biri, serotonin adını alan mutluluk hormonudur. Neden çikolata yediğimizde mutlu hissederiz veya makarna yemek neden içinde bulunduğumuz ruh hâlini değiştirebilir? Yanıtı serotonin hormonudur. Bu hormon, mutlu hissetmemizin yanında iştah ve uykunun da düzenlenmesini sağlar. Karbonhidrat ağırlıklı bir akşam yemeği, insülin salgılanmasını uyarırken, serotonin hormonunun da geçici olarak çok miktarda salınmasına sebep olur. Çikolatada bol bulunan triptofan isimli amino asit, serotonin yapımını artırarak mutluluk verir. Fakat yiyeceklere bağlı bu mutluluk geçicidir. Çünkü serotonindeki bu geçici artış, bir süre sonra azalınca, gözlerimiz yine karbonhidratlı gıdaları arar. Böylelikle fazla kilolar için bir tuzak olan bu atıştırma alışkanlıkları, şişmanlamaya sebep olur. Bu yüzden insülin ve serotonin miktarlarının kontrol altına alınması, sağlıklı kilo vermek için önemlidir. Serotonin miktarını etkileyen diğer bir faktör için, önemli sınavlarımıza hazırlandığımız zamanları düşünelim. Çok stresliyiz- dir ve yanımızdan atıştıracak şeyleri eksik etmeyiz. Stresin etkisiyle beyindeki serotonin miktarı azalır. Daha fazla serotonine ihtiyaç duyulduğu için atıştırmalar başlar. Bu da başta belirttiğimiz gibi insülin hormonu salınımını ve beraberinde serotonin salınımını arttırır. Düzenli bir seroto- nin salgısı için stresten uzak durmak, dengeli, düzenli beslenme ve kaliteli uyku önemli faktörlerdir.

Mutluluk ve iyi hissetme etkilerini sağlayan serotonin yanında, noradre- nalin ve dopamin de bu etkiyi sağlar. Bu hormonlardaki dengesizlik psikolojik problemlerin oluşmasına sebep olur. Yapılan araştırmalar, depresyon ile bu hormonlar arasında ilişki bulunduğunu göstermektedir. Noradrenali- nin salgılanması kızgınlık ve tehlike durumlarında artış gösterir. Dopamin salgılanması istek ve motivasyonu ışığında artarken kapalı ve karanlık yerlerde azalır. O yüzden insanlarda depresyon, kış aylarında daha fazla görülür. Depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlar, serotonin hormon seviyesini arttırmaya yöneliktir. Bunlar dışında vücudumuzda depresyonu ve psikolojik bozuklukları tetikleyen pek çok hormon vardır. Özellikle kadınlarda ergenliğe girişte, doğum sonrası ve menopoz döneminde görülen hormonal değişiklikler, psikolojik bozuklukları meydana getirebilir. Erkeklerde testosteron eksikliği de duygu durumunda bozukluklara sebep olur. Tiroit hormonlarının yüksek olmasında; sıkıntı, depresyon, birden öfkelenme, uyku bozukluğu, panik atak gibi şikayetler görülürken, düşük tiroit hormonu değerlerinde de; ilgisizlik, düşünme ve konuşmada yavaşlık, dikkat toplayamama gibi bozukluklar görülür.

Vücudumuzun düzenini sağlayan hormonların dengesinde bozukluk, psikolojik etkilerin yanı sıra çok çeşitli bedensel ve zihinsel değişikliklere de sebep olur. Bunlara; kilo kaybı, üşüme, tırnakların kırılması, unutkanlık ve yorgunluk gibi durumlar örnek olarak verilebilir. Kilo kaybına; tiroit bezinin hızlı çalışması durumu olan hipertiro- idi, diyabet, aldosteron hormonunun az salgılanması sonucu oluşan Ad- dison hastalığı gibi hormonal hastalıklar sebep olabilir. Bunların dışında; kanserler, depresyon, mide bağırsak sorunları da sebepler arasındadır. Tiroit bezinin yeterli çalışmaması, kan şekerinin düşmesi de insanlarda üşüme, unutkanlık ve yorgunluğa sebep olur. Tiroit bezinin az çalışması nedeniyle bu hormonların (T3 ve T4) kanımızda az bulunması, tiroit yetmezliğine, tıp dilinde hipotiroidiye, neden olur. Bu durumda vücuttaki tüm metabolik aktivitelerde yavaşlama görülür. Üşüme, unutkanlık ve yorgunluğun diğer bir nedeni olan kan şekerinin düşmesi ise, kilolu kişilerde daha fazla görülse de normal kilolu fakat egzersiz yapmayan kişilerde de görülür. Kan şekerinde düşme genellikle saat 11 ve öğleden sonra 16 civarlarında daha sık yaşanır. Bu kişiler bu saatlerde, yorgunluk ve açlık hissederler. Bu düşüklüğün nedeni sabah ve öğlen yemeklerinde yenen şekerli ve nişastalı gıdalardır. Buna karşılık sabah ve öğlen proteinli gıdalar tüketenlerde bu saatlerde şeker düşüklüğü görülmez. Tırnakların kırılması tiroit bozukluklarında görülebildiği gibi bazı vitamin ve mineral eksikliklerinde de görülebilir. Hipotiroidi hastalığında tırnaklar kalın ve kırılgandır. Tırnaklar üzerinde yarıklar bulunur ve yavaş büyürler. Hipertiroidi hastalığında da tırnaklar ince ve kırılgandır. Vücudumuzda bu gibi sorunları farkettiğimizde, hormon miktarını ölçtürmek için bir uzmana danışılmalıdır.

İnsan vücudunda gerçekleşen olaylar vücudun iç ve dışından gelen etkiler sebebiyle bir dengeye ulaşma çabasındadır ancak henüz keşfedemediğimiz birçok olay mevcuttur. Bu yüzden insan son sayfasına kadar ne olacağı bilinmeyen bir roman gibidir. Başka türlü olsaydı, içimizdeki keşfetme içgüdüsü serbest kalamazdı, insan okunmaya değmezdi.

Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

11. Sınıf Fen Lisesi Biyoloji Ders Kitabı Cevapları Sayfa 39 Meb Yayınları ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.