11. Sınıf Biyoloji Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 218

11. Sınıf Biyoloji Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 218 Cevapları Meb Yayınları‘na ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

11. Sınıf Biyoloji Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 218

2. Hamilelik döneminde bebeğin genomuna müdahale edilebilir mi? Bebeğin DNA’sı üzerinde değişiklik yapılarak oluşabilecek sağlık problemlerinin üstesinden gelmek mümkün müdür? Kısaca açıklayınız.

• Cevap: Genom bilim ve hücre biyolojisi alanında son on yılda edinilen bilgi birikimi hücrenin genomuna müdahale etmeyi mümkün hâle getiren teknolojilerin ortaya çıkmasını sağladığı için bebeğin genomuna müdahale edilebilir. Embriyoyu oluşturacak olan ilk hücrenin (zigot) genetiğine müdahale ederek belli bir bölgesindeki DNA dizisini değiştirmek ve belli bir hastalığa yol açan bir kusuru düzeltmek amacıyla yapılabileceği gibi belli genler tarafından kodlanan bir özelliği kazandırmak amaçlı da olabilir. Fakat bu uygulama ile belirlenen gende değişiklik yapılırken başka genlerde de istenmeyen değişiklikler oluşabilir. Meydana gelen bu değişiklik kalıtım yoluyla sonraki kuşaklara da aktarılabilir. Sonuçta toplumdaki gen havuzuna da müdahale edilmiş olur.

3. Zigotun mitoz bölünmeleriyle oluşan embriyoda her hücrede aynı genetik materyal olmasına rağmen organizmanın farklı kısımları nasıl oluşur?

• Cevap: Embriyonal gelişmenin farklılaşma sürecinde DNAdaki türe özgü programın okunmasıyla büyüme ve gelişme ilerler. Mitoz bölünmelerle oluşan hücrelerde aynı DNA olmasına rağmen farklılaşma sürecinde hücrelerin kimyasal içerikleri değişir. DNA’nın farklı kısımları aktifleşip diğer kısımlardaki genler baskılandığı için de farklı yapılar meydana gelir. Böylece aynı genetik materyalin farklı kısımlarının okunmasıyla canlıyı meydana getiren doku ve organlar gelişir. Örneğin göz gelişirken göz hücrelerindeki DNA’nın göze ait bilgileri içeren kısımları aktiftir. Kullanılmayan diğer genler baskılanır.

4. Fallopi tüpünde döllenen yumurtanın rahme ulaşıp göbek bağı oluşumuyla anneden beslenmeye başlayana kadar nasıl beslendiğini açıklayınız.

• Cevap: Döllenmeden sonra zigot, yumurtalık kanalından aşağıya, rahme doğru ilerler. Bu ilerleme sırasında hücreler bir yandan hızla bölünmeye (segmentasyon) devam ederek dut şeklindeki bir hücre kümesi haline gelir. Segmentasyon süresince yumurta dışarıdan besin almadığı için büyüyemez. Sadece içerdiği az miktarda besin (vitellüs) mevcut blastomerlere paylaştırılır. Bu yüzden blas- tomerler bölünme ilerledikçe küçülür. Rahme ulaşıncaya kadar ihtiyaç duyulan enerji böyle kazanılır. Rahimde plasenta ile göbek bağı kurularak bebeğin beslenmesi anneden sağlanmaya başlar.

5. Vücuttaki tüm hücrelere dönüşebilecek potansiyele sahip olan embriyonel hücreye kök hücre denir. Buna göre:

a) Birçok hastalığa çözüm olabilecek kök hücreler hangi evrede alınabilir? Bunlar hangi hastalıklarda kullanılır? Kısaca açıklayınız.

• Cevap: Döllenme sonrası oluşan zigot tek başına tüm organizmayı oluşturacak genetik bilgiye ve güce sahiptir. Yani döllenme sonrası ilk dört gün içerisinde zigotun mitoz bölünmeleri sonucu oluşan hücreler rahim içerisine yerleştirildiğinden her biri tek başına bir organizma, yani insan oluşturabilecek güce sahiptir. Tüm organizmayı oluşturma gücüne sahip olan veya tüm hücre türlerine dönüşebilen bu kök hücreler embriyo aşamasında bulunmaktadır. Doğum sırasında bebeğin göbek kordonu içinde kalan kordon kanı ise en genç kök hücreleri barındırır. Göbek kordonundan alınan kök hücreler lösemi, lenfoma, orak hücre anemisi gibi pek çok hastalığa ve kısırlığa çözüm olabilir.

b) İnsanda başka nerelerde kök hücre bulunduğunu açıklayınız.

• Cevap: Anne karnındaki embriyonun daha sonraki gelişim aşamalarında hücreler biraz daha özelleşip erişkin kök hücrelerine dönüşür. Bu erişkin kök hücreler artık tüm hücrelere değil belirli hücrelere dö- nüşebilme yeteneğindedir. Örneğin kan kök hücresi kemik iliğinde bulunur ve gerektiğinde beyaz kan hücreleri, kırmızı kan hücreleri ve kanın pıhtılaşmasında görev alan trombositlere dönüşebilir

6. Gebelikte ilk üç ay neden önemlidir? Bu aylarda ve gebeliğin devamında sağlıklı bir bebek dünyaya getirmek için anne adayının nelere dikkat etmesi gerektiğini açıklayınız.

• Cevap: İlk üç aylık dönem embriyonun zararlı etkilere karşı en hassas olduğu ve en hızlı değişimlerin gerçekleştiği evredir. Döllenmeden sonra embriyonun beyni ve omuriliği şekillenmeye başlar. Bebeğin beyin gelişimi ilk 3 ayda tamamlanır. Bu dönemde folik asidin yetersiz alınması durumunda açık omurga (spina bifida) anomalisi ortaya çıkabilir. Açık omurga, en yaygın sinir sistemi kusurudur ve beyin gelişimi olumsuz etkilenir. Özellikle bu dönemde hamileler gebeliğin özelikle ilk üç aylık ve son üç aylık döneminde X ışınından da korunmalıdır. Gebelikte tütün, alkol, ilaç kullanımları yine fetüste gelişim geriliğine ya da doğumdan sonra bazı hastalıklara yatkın olmaya yol açabilir. Sonuç olarak bu zararlı etkilerden korunup sağlıklı bir hamilelik geçirebilmek için anne adayının yeterli besin, vitamin ve mineralleri alması; stresten uzak durması gereklidir.

7. Rahme ulaşan embriyo gelişimini sürdürmek için ihtiyaç duyduğu kan damarlarından birine tutunur. Bazen embriyo rahme tutunamaz ve gebelik sonlanır. Bunun nedenlerini açıklayınız.

• Cevap: Olası cevap: Döllenmeden sonra fallop tüplerinde sağlıklı bir şekilde gelişimini sürdüren embriyo, bazen rahme tutunamaz. Gebeliğin sonlanmasına yol açan bu durum pek çok farklı sebepten oluşabilir. Örneğin rahim duvarının (endometriyum) yeterince kalınlaşmaması embriyonun rahme tutunamayıp gebeliğin son- lanmasına sebep olur. Ayrıca rahim içinde var olan fonksiyonel ve yapısal bozukluklar embriyonun rahme tutunmasına engel olabilir.

11. Sınıf Meb Yayınları Biyoloji Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 218 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.