10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 97

“10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Sayfa 97 Meb Yayınları” ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 97

Türküler bentlerle kavuştaklardan oluşur. Asıl sözlerin yer aldığı bölümlere “bent”, bentlerin sonunda tekrarlanan bölümlere “kavuştak (bağlama)” denir. Bazı türkülerde kavuştak bulunmaz. Bentleri ve kavuştakları oluşturan dizelerin sayıları değişebilir ve çoğunlukla bu dizeler kendi aralarında uyaklanır. Bentleri veya kavuştakları mânilerden oluşan türküler de vardır. Türkülerde genellikle hece ölçüsünün 7’li, 8’li ve 11’li kalıpları kullanılmakla birlikte farklı kalıpları da görülebilir:

Erzurum dağları kar ile boran
Aldı yüreğimi dert ile verem
Sizde bulunmaz mı bir kurşun kalem
Yazam arzuhalimi yâre gönderem

Uy beni beni beni
Belâlım beni
Satarım bu canı da
Alırım seni
Çıkayım dağlara da
Kurt yesin beni

İlk kez ne zaman ve kim tarafından söylendiği bilinmeyen, zamanla halka mal olan bu türkü Malatya yöresinden derlenmiştir. Türküde, sevdiğinden uzakta, gurbette olan birinin duygu ve duygulanımları dile getirilmektedir. Anlatımda yalın bir dil, içtenlik ve konuşma diline özgü söyleyişlerle yer yer betimleyici ögeler görülmektedir.

Anonim Halk Şiiri Nazım Türleri
Ninni: Ölçü ve uyak bakımından mâniye benzeyen, çocukları uyutmak için özel ezgilerle söylenen şiir.
Ağıt: Ölen birinin ardından onun gençliğini, güzelliğini, iyiliklerini, değerini; arkada bıraktıklarının acılarını ya da büyük yıkımların acıklı etkilerini dile getiren şiir.

Metni Anlama ve Çözümleme

1. “Erzurum dağları”diye başlayan bir türkünün Malatya yöresinden derlenmiş olmasının nedeni ne olabilir? Tartışınız.

• Cevap: Çünkü türküler çok sevildikleri için her yörede gezici aşık şairler tarafından taşınmakta ve her gidilen yerde halkın hafızasına kazınmaktadır. Bu da bir türkünün doğduğu yerden çok akılda kaldığı yerde derlenmesini sağlar.

2. “Dört yanımı gurbet sardı tel ile” ifadesinden ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.

• Cevap: İnsan için en zor duygulardan biri de doğduğu köklerinin olduğu topraklardan uzak düşmektir. Yani gurbetin verdiği acıdır. Bu dizelerde de gurbet bir hapishaneye benzetilmiştir.

3. “Yaslı yaslı bayram yaptım el ile” ifadesiyle anlatılmak istenen nedir? Açıklayınız.

• Cevap: İnsanın sevdiklerinden akrabalarından uzakta kutlayacağı bayramdan bile zevk alamayacağı anlatılır. Gurbet elde yabancılar ile kutlanacak bayram ancak yas gibi bir tat bırakır anlamı vardır.

4. Türkünün bent ve kavuştaklarındaki dizelerde hece sayıları farklıdır. Bu durumun metnin ahengine katkısını belirtiniz.

• Cevap: Metnin anlaşılırlığını arttırır bu özellikler. Bunun yanında söylenmesi ve akılda tutulması da kolaylaşır.

5. Türküde ahengi sağlayan ögeleri belirleyerek bunların türküye katkısını değerlendiriniz.

• Cevap: Türküde özellikle nakarat kısımları, redif ve kafiyeler ahengi sağlayan unsurlar olarak öne çıkarlar.

Etkinlik

a. Erzurum Dağları Kar ile Boran türkü metnini şiir biçiminde okuyunuz.

• Cevap: Bu etkinliği sınıf ortamında yapmalısınız.

b. Erzurum Dağları Kar ile Boran türküsünü sınıf ortamında dinleyiniz.

• Cevap: Bu etkinliği sınıf ortamında yapmalısınız.

c. Aynı metnin şiir ile türkü biçimindeki farklılıkları belirleyiniz.

• Cevap:

Şiir biçimi: Şiir biçimi daha duygusal daha derin etkiler bırakır.

Türkü biçimi: Türkü biçimi daha insanı neşelendiren ya da kulağına hitap eden bir yapıdadır.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 97 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.