“10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Sayfa 40 Meb Yayınları” ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 40

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

Soru: 1) Yigenek bu haberi işitince yüreği oynadı, kara bağrı sarsıldı. Kalktı, Bayındır Hanın huzuruna vardı, yere yüz koydu, der. Bu cümlelerde altı çizili kelime gruplarının yerine hangi ifadeler gelirse anlam değişmez? Bu durum, size Türkçenin anlam özellikleri bakımından neler düşündürmektedir?

• Cevap:

ğır: dertli gönlü, yaralı yüreği

Yere yüz koymak: yalvarmak, yakarmak, yüz suyu dökmek, ağız eğmek

Bir deyimin, bir kelime grubunun yerine aynı anlama gelen başka ifadeler getirebilmemiz Türkçenin zengin bir dil olduğunu gösterir.

Soru: 2) Yigenek, rüyasında ne görmüştür? Bu rüyanın hikâyedeki önemi nedir?

• Cevap:

Yigenek, rüyasında atlar koşturan yiğitleri ve aksakallı Dede Korkut’u görmüştür. Ayrıca, dayısı Emen ile karşılaşıp ondan Düzmürd Kalesi’ni alamayacağına dair uyarı alır.

Bu rüya, Yigenek’in kaderini ve babasını kurtarma yolunda kararlılığını simgeler. Rüya, Yigenek’in cesaretini pekiştirir ve ona akıl verir. Rüyalarda geleceğe dair işaretler verildiği için destanlardaki önemli olaylara hazırlık anlamı taşır.

Soru: 3) Aşağıdaki şemayı metindeki olay örgüsünü göz önünde bulundurarak tamamlayınız.

• Cevap:

Kazılık Koca, Bayındır Han’dan izin alıp akına gider.
→ Kazılık Koca, Direk Tekür tarafından esir alınır ve 16 yıl kalede hapsedilir.
Yigenek, babasının esir düştüğünü öğrenir.
→ Yigenek, Bayındır Han’dan babasını kurtarmak için asker ister.
Yigenek, rüyasını dayısı Emen’e ve arkadaşlarına anlatır.
Yigenek, yirmi dört sancak beyi ile babasını kurtarmaya gider.
→ Yigenek, Direk Tekür’ü yener ve babasını kurtarır.
→ Yigenek ve Kazılık Koca eve döner, şükür namazı kılarlar ve Dede Korkut destanını söyler.

Soru: 4) Bu hikâyede cesareti ve yiğitliği ile ön plana çıkan alp tipi kahramanlar kimlerdir? Bu kahramanlar metinde hangi özellikleriyle vurgulanmaktadır? Açıklayınız.

• Cevap: Bu hikâyede cesareti ve yiğitliği ile ön plana çıkan alp tipi kahramanlar Yigenek ve babası Kazılık Koca’dır. Yigenek, genç bir kahramandır ve babasını kurtarmak için yola çıkar. Kazılık Koca, akına gidip esir düşmesine rağmen uzun yıllar direnir ve kurtarılmayı bekler. Tecrübeli ve cesur bir savaşçıdır. Bu kahramanlar, savaşma yetenekleri, cesaretleri ve kararlılıklarıyla öne çıkar.

Soru: 5) Okuduğunuz metnin anlatıcısını ve anlatıcının bakış açısını metinden örnek cümleler göstererek söyleyiniz.

• Cevap: Bu metnin anlatıcısı üçüncü şahıs bir anlatıcıdır ve hâkim (ilahi) bakış açısına sahiptir. Anlatıcı, tüm olayları, karakterlerin duygu ve düşüncelerini bilir ve anlatır. “Kazılık Koca’yı yakalayıp tutup kaleye koydular. Yiğitleri durmayıp kaçtılar.” cümlesinde anlatıcı, hem Kazılık Koca’nın hem de diğer yiğitlerin ne yaptığını bilir. “Yigenek bu haberi işitince yüreği oynadı, kara bağrı sarsıldı.” cümlesinde Yigenek’in iç dünyasını ve duygularını anlatır.

Soru: 6) Metnin dil özelliklerine bakıldığında hikâyenin anlatım bölümleri nesir, karşılıklı konuşmalar ise nazım şeklinde verilmiştir. Bu özellik hikâyenin dil ve anlatımını nasıl etkilemiştir? Düşüncelerinizi paylaşınız.

• Cevap: Metnin bu şekilde verilmesi, hikâyeye renkli ve zengin bir dil kazandırır. Nesir, olayların sade ve akıcı şekilde aktarılmasını sağlarken, nazım bölümleri kahramanların duygularını, yiğitliklerini daha etkileyici ve güçlü bir biçimde vurgular. Bu özellik, hikâyenin hem kolay anlaşılmasını hem de dinleyen ya da okuyan kişiyi daha fazla etkilemesini sağlar.

Soru: 7) Okuduğunuz metinde Türklerin dinî inanışları ve eski yaşam biçimleriyle ilgili hangi özellikler görülmektedir? Açıklayınız.

• Cevap: Metinde Türklerin Müslüman olduğu yapılan dualardan, mescit inşa edilmesinden anlaşılıyor. Ancak savaşçı yapıları, beylerin boyları yönetmesi, destan kültürünün devam etmesi gibi özellikler de eski yaşam biçimlerini sürdürdüklerini gösteriyor.

Soru: 8) Resul aleyhisselâm zamanına yakın Bayat boyundan Korkut Ata derler bir er ortaya çıktı. Oğuzun o kişi tam bilicisi idi. Ne derse olurdu. Gaipten türlü haber söylerdi. Hak Taâla onun gönlüne ilham ederdi… Korkut Ata Oğuz kavminin müşkülünü hallederdi. Her ne iş olsa Korkut Ata’ya danışmayınca yapmazlardı. Her ne ki buyursa kabul ederlerdi. Sözünü tutup tamam ederlerdi. Dede Korkut Hikâyeleri’nin mukaddime bölümünde geçen bu sözlerden yararlanarak Dede Korkut’un bu hikâyedeki rolü hakkında neler söyleyebilirsiniz?

• Cevap: Dede Korkut’un bu hikâyedeki rolü, Oğuz boyu için bir bilge, yol göstericidir. Dede Korkut Oğuzların en bilge kişisi olup, hem dünyevi hem de manevi meselelerde onlara yol gösterir. Onun söyledikleri daima doğru çıkar ve halk, onun bilgeliğine güvenerek her önemli konuda ona danışır.

Soru: 9) Mehmet Fuat Köprülü “Bütün Türk edebiyatını terazinin bir gözüne Dede Korkut Kitabı’nı da diğer gözüne koysanız Dede Korkut ağır basar.” sözünü neye dayanarak söylemiş olabilir? Kazılık Koca Oğlu Yigenek Destanını Beyan Eder Hanım Hey hikâyesinden hareketle düşüncelerinizi aşağıdaki boşluğa yazınız.

• Cevap: Mehmet Fuat Köprülü, bu eserin hem edebi hem de kültürel açıdan çok zengin olduğunu kastetmiş olabilir. Dede Korkut, Türk milletinin kahramanlık, yiğitlik, ahlak ve inanç değerlerini en iyi yansıtan eserlerden biridir. Kazılık Koca Oğlu Yigenek hikâyesinde de bu değerler görülür. Hikâye, bir kahramanın babasını kurtarmak için cesaretle savaşa gitmesini, bu süreçte inancına ve geleneklerine bağlı kalmasını anlatır.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 40 Cevapları ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.