10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 67 Cevapları Meb Yayınları‘na ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Cevapları Sayfa 67

Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız. (Metin düzenlenmiştir.)

Türkler Millî Yazılarını Terk Ediyorlar

Türk dili edebiyatının bir talihsizliği, MS VIII. asır ortalarında başlar. Bu tarihe kadar, dillerine uygun yazı kullanan, onunla ebedî taşlar diken Türkler, bu asrın ikinci yarısında bu yazıyı terke başlamışlardır. Terk ettikleri Göktürk yazısı, tamamıyla Türk icadı olmasa, temelini herhangi bir Ön Asya yazısından almış bulunsa bile, zamanla, Türkçenin sesine uygun; Türk dilinin özelliklerini ifadeye elverişli, millî bir yazı seviyesine yükseltmişti. Bu yazıyı Türkler, hayatlarının en estetik çizgileriyle işlemişlerdi. Türklerin böyle bir yazıyı bırakarak yerine sonradan Uygur yazısı denilecek yabancı bir yazı almaları bir bakıma talihsizlik olmuştur. Çünkü bir dilin kendi musikisini seslendirmek, her türlü yapısını değerlendirmek için dille şekil, yani dille yazı arasında uzun bir anlaşmaya ihtiyaç vardır. Yazıların, ilkel şekillerinden, ileri derecelerine, daha çok, dillerdeki sesleri ifade bakımından olgunlaştıkları bilinmektedir. Türk dili ile Göktürk yazısı arasında en az dört asır sürmüş, açık bir anlaşma ve olgunlaşma tarihi vardır. Bu Türk yazısı, Yenisey’deki ilkel hâlinden Orhun’daki olgunluğuna, böyle bir olgunlaşma tarihi içinde ulaşmıştır. Varılan neticenin kısa zamanda feda edilmesi, hele bu yüzden eski yazıyla her türlü bağlılığın kesilmesi, Orta Asya Türk kültüründe hem ileriye hem geriye doğru kayıplar doğurmuştur.

Gerçi Uygur yazısı eski Türkler arasındaki ilk yabancı yazı değildir. Bundan evvel, Hun Devleti’y- le Çinliler arasındaki haberleşmelerde Çin yazısı kullanılmıştır. “MS VI. asırda Hazar çevresindeki Türk zümrelerini Hristiyan etmek maksadıyla Türkçeye tercüme edilen Kitab-ı Mukaddes’in (İncil) Yunan alfabesiyle yazıldığı” bilinmektedir. Türkler daha sonraki asırlarda yer yer daha başka yabancı alfabeler de kullanmışlardır. Fakat Göktürk yazısı gibi, millî ruhun şekillendirip millî zevkin asırlarca işlediği, güzel ve zengin yazının, VIII. asırdaki parlak hayatı içinde sona erdirilmesi, büyük bir millî hata olmuştur.
(…)
Göktürk kağanlarının Türk bütünlüğünü kurmak ve korumak için giriştikleri savaşlar boşa gitmiş, bu bütünlüğü sağlamaya çalışan Kül Tigin öldürülmüştü. Onun ölümünden üç yıl sonra Bilge Kağan da zehirlenerek öldürülünce Göktürk iktidarı çökmeye başladı. Kısa zamanda devlet, öteden beri isyan hâlinde bulunan Dokuz Oğuz-On Uygur kavimlerinin eline geçti.

Yazar, Uygur alfabesine geçilmesini hangi sebeplerle uygun bulmamıştır? Bu görüşe katılıyor musunuz? Nedenini yazınız.

• Cevap: Yazara göre Göktürk alfabesi, Göktürklerin kendi dillerine uyum sağlamak için 400 yıllık bir olgunlaşma devresi geçirmiş ve bu süre zarfında kendi millî benliğini bulmuş bir yazı dilidir. Alfabe başka devletlerden alınmış olsa bile Türk kültürünün ögeleriyle zenginleşmiş ve kullanılan harflere karşılık gelecek şekilde geliştirilmiştir. Bu yazı dilinin yok olması Türkler arasındaki birliği de yok etmiştir. Yazar bu nedenlerle Uygur yazısına geçilmesini uygun bulmamaktadır.

Olası Cevaplar: Hayır, katılmıyorum. Sonuçta Göktürk alfabesi de yabancı bir alfabeymiş. Evet, katılıyorum. Çünkü Göktürkler bu alfabe üzerinde birçok değişiklik yaparak onu millîleştirmeyi başarmış ve kendi alfabeleri hâline getirmişlerdir.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Beceri Temelli Etkinlik Kitabı Sayfa 67 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.