10. Sınıf Tuna Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 93 Cevabı

10. Sınıf Tuna Yayınları Tarih Ders Kitabı Sayfa 93 Cevabı

SORU: 16. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan Reform hakkında neler biliyorsunuz?

CEVAP:

REFORM HAREKETLERİ     

REFORMUN NEDENLERİ

Reform

• yüzyılda, ilk olarak Almanya’da başlayıp, zamanla Fransa, İngiltere ve Kuzey Avrupa ülkelerine yayılan Katolik kilisesinde meydana gelen Hristiyanlık dinini yeniden yorumlama ve tanımlama hareketleridir.

Reform’un Sebepleri:

• Matbaa’nın kullanılmasıyla pek çok Incil basıldı. Kutsal kitapların tercümeleri yapıldı. Okuma bilenlerin sayısı arttı.
• İnsanlar daha özgür ve gerçekçi düşünmeye başladılar. Kilise ve papazlar eleştirilmeye başladı.
• Papa’nın aforoz (dinden çıkarma) ve endülüjans (tanrı adına günahları affetme) gibi yetkilerini kendi şahsi çıkarları ve kilise çıkarları için kullanması tepkilere yol açtı.
• Papalar aynı zamanda siyasi yetkilere de sahipti. Kralların papanın elinden tac giyip otoritesini onaylatması bunun en önemli göstergesiydi.
• Aynı dönemde Osmanlı Devleti sınırlarında yaşayan gayrimüslim halka geniş hak ve özgürlükler tanımıştı.
• Onların dini yaşamlarına ve eğitimlerine müdahale edilmemiş ve müdahale edilmesine de izin verilmemiştir.
• ihtiyaçları vakıflar yoluyla devlet tarafından karşılanmıştır.

REFORMUN GELİŞİMİ

• Reform sadece dini alanda bir yenilik değildir. Rönesansla başlayan özgür düşüncenin doğal bir sonucudur.
• Reform hareketleri, Almanya’da Luther tarafından başlatıldı. Luther, 1517’de Wittenberg Kilisesinin kapısına 95 maddeden oluşan bildiri metnini astı.
• Luther, yayınladığı bildiri ile Tanrı ile kul arasına kimsenin giremeyeceğini, endülüjans satın alınarak kimsenin günahlarından kurtulamayacağını açıklayarak papaya karşı çıktı.
• Alman prensleri ve toprakları kilisenin elinde olan fakir Alman halkı Luther’i desteklediler.
• Papa Luther’i aforoz etti. Luther’in papanın aforoz kağıdını halkın önünde yakması üzerine, papalık Luther’in yakılarak öldürülmesine karar verdi.
• Bu karar üzerine Saksonya Dükü Luther’i korudu ve böyleve Luther, siyasi bir destek de bulmuş oldu. Bu durum Avrupa’da siyasi bölünmelere de yol açtı.
• Luther’in fikirlerini benimseyenlere papayı protesto ettiklerinden dolayı Protestan adı verildi.
• Luther’in İncil’i Almanca’ya çevirmesiyle Protestanlık Almanya’da hızla yayıldı.
• Papalık ve Katolik taraftarı olan Roma-Cermen imparatorluğu ile Alman prenslikleri arasında yaşanan çatışmalar, Ogsburg Antlaşması’yla sona erdi (1555)
• Reform hareketleri diğer Avrupa ülkelerinde de yaşandı.
• Bu hareketler neticesinde;
• Fransa’da – Kalvenizm, Nant Fermanı’yla tanındı.
• İngiltere’de – Anglikanizm, Kral VIII. Henri’nin desteğiyle yeni bir mezhep olarak kuruldu.
• Iskoçya’da – Presbiteryen mezhepleri kuruldu.
• Isveç, Norveç ve Danimarka’da Protestanlık’ı kabul ettiler.

REFORMUN SONUÇLARI

• Avrupa’da mezhep birliği bozuldu.
• Yeni mezhepler ortaya çıktı.
• Papa ve din adamlarının saygınlığı azaldı.
• Papa krallar üzerindeki etkisini kaybetti.
• Katolilk kilisesinin otoritesi sarsıldı, kendi içinde düzenlemelere girişti.
• Protestan ülkelerde eğitim ve öğretim işleri kilisenin elinden alınarak laik bir öğretim sistemi kuruldu.
• Kültürel ve bilimsel alanda kilise baskısı kalmadığından serbet bir ortam oluştu.

REFORMUN OSMANLI DEVLETİ’NE ETKİLERİ

• Reform hareketleri, Osmanlı’da Kanuni dönemine rastladı.
• Avrupa’daki Hristiyan birliğinin parçalanması, Osmanlı Devleti’nin işine geliyordu.
• Bu sebeple, Kanuni, Luther’in faaliyetlerini destekledi.
• Osmanlı Devleti, ülkesinde yaşayan Hristiyan azınlıklara geniş bir inanç özgürlüğü sağladığından dolayı Osmanlı Devletinde reform hareketleri etkili olmamıştır.
• Osman’ Devleti, Hristiyan din adamlarının halk üzerinde baskı kurmasına izin vermemiş, böylelikle bir ruhban sınıfı doğmamıştır.
• Avrupa’da kanlı mezhep savaşları yaşanırken, Osmanlı toplumu içindeki Hristiyanlar refah ve mutluluk içinde yaşamışlardır.

1. Murat’ın Islahatları

• iktidara tek başına sahip olan IV. Murat, başta annesini olmak üzere saray kadınlarını yönetimden uzaklaştırdı.
• Yeniçerilar içindeki zorbaları ortadan kaldırdı.
• Yeniçerilein sayısında azaltma yoluna gitti.
• Maliyeyi düzeltti.
• Hak etmeyen didik sahiplerinin topraklarını geri aldı.
• Istanbul’da güvenliği sağladı.
• Halkı isyana çağıran mekânlar haline gelen kahvehanelere içki ve tütün yasağını getirdi.
• Istanbul’da geceleri sokağa çıkma yasağı uygulandı.
• Anadolu ve eyaletlerdeki isyanları bastırdı.
• Böylelikle devlet otoritesini güçlendirdi.

Siyasi Olaylar

• Murat döneminde,
• Lehistan’ın vergilerini vermemesi,
• Venedik’in Dalmaçya kıyılarında isyan çıkarması üzerine
• Sefer hazırlıkları yapıldıysa da her iki tarafın barış talepleri üzerine savaş yapılmadan barış antlaşmaları imzalanmıştır.
• İran, Osmanlı-Avusturya savaşların’ ve iç isyanları fırsat bilerek sık sık Osmanlı topraklarına saldırıyordu.
• Bunun üzerine IV. Murat, İran üzerine iki sefer (1635-1638) düzenledi.
• Yapılan seferler sonucunda Revan ve Bağdat alındı.
• Murat, Bağdat Fatihi olarak anıldı.
• İran’ın isteği üzerine Kasrışirin Antlaşması imzalandı (1639).
• Buna göre;
• Bağdat, Osmanlı’ya, Revan ve Azerbaycan İran’a bırakıldı.
• Zağros dağları, iki ülke arasında sınır oldu.
• Kasrışirin Antlaşması, bugünkü Türkiye-İran sınırını belirlemiştir.

Tımar Sisteminin Bozulması

• Tımar sisteminde ilk bozulmalar, 17. yüzyılda görülmeye başlandı.
• Tımarların hak edenlere değil, rüşvet karşılığı başkalarına verillmesi bozulmanın temel sebebidir.
• Merkezi otoritenin zayıflığı bu haksızılığın önüne geçemedi.
• Haksızlığa uğrayanlar isyanlar çıkardı ve Celâli ayakalnamalarına sebep oldu.
• Tımar sisteminin bozulmasıyla üretim azaldı.
• Üretimin azalması devletin vergi gelirlerini azalttı.
• Vergi gelirini artırmak isteyen devlet halka ağır vergiler getirdi.
• Bu durum karşısında köylü, toprağını terketmek zorunda kaldı.
• Ekonomik sıkıntılar yaşayan devlet,
• İşsizlik ve göç gibi yeni sosyal sorunlarla da karşı karşıya kaldı.
• Şehirlere göç eden köylüler, iş bulamayınca eşkiyalık faaliyetlerinde bulunarak, şehirlerde güvenlik problemlerini ortaya çıkardılar.
• Tımar sisteminde bozulmalar, askeri teşkilatta da bozulmalara neden oldu.
• Sistem sayesinde hazineden para çıkmadan hazır bir ordu kuruluyordu.
• Sipahi yetiştirilemeyince devlet, ücretli asker almak zorunda kaldı.
• Sekban denilen bu kişiler, savaş zamanı asker, barış zamanında işsizdi.
• işsiz kaldıklarında halktan harac alıyorlardı.
• Tımar sisteminin bozulmasıyla ülkede asayiş ve güven ortamı da yok oldu.

İltizam ve Mukataa

• İltizam, Fatih Sultan Mehmet zamanında
• tımar dışında kalan bölgelerde vergi toplamak için geliştirilmiş bir düzendir.
• Bir bölgenin kanunla belirlenmiş vergisini toplayıp hazineye yatırma işidir.
• ihale ile belirlenen sistemde vergi kaynağı olan araziye mukataa,
• ihale sistemine iltizam,
• vergi toplama işini yapana da mültezim denirdi.
• Mültezimler, aldıkları bölgenin vergisi peşin öder, sonra da gidip o bölgedeki vergileri kendisi toplardı.
• Devlet böylece nakit sıkıntısını da gidermiş olurdu.

17. YÜZYILDA AVRUPA’DA SİYASİ DURUM

• Rönesasn ve Reform hareketleriyle modernleşen Avrupalı devletler, 17. yüzyıldan itibaren merkezi otoritelerini artırarak daha güçlendiler.
• Coğrafi keşiflerle zenginleşen ve Aydınlanma Çağı ile ilerleyen Avrupalı devletler arasında din merkezli savaşlar yaşanmıştır.

Otuz Yıl Savaşları (1618–1648)

• Otuz Yıl Savaşları, Katolik devletlerle, Protestan devletler arasında 30 yıl süren savaştır.
• Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu ile İspanya, Katolik olan Fransa, İsveç, Danimarka ve Hollanda’ya karşı mağlup oldular.
• Savaş sonunda Vestfalya Antlaşması imzalanarak Avrupa halkına mezhep seçme özgürlüğü verildi.
• Savaş sonrasında Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu dağıldı.
• İspanya güç kaybetti.
• Topraklarını genişleten Fransa güç kazandı.
• Kanzadığı zaferle gücü artıran Fransa kralı 14. Lui; “Devlet demek, ben demektir” diyerek mutlakiyet anlayışını katı bir şekilde uygulayacağını gösterdi.
• İngiltere, Otuz Yıl Savaşları’na katılmamıştı.
• Elizabeth, merkezi otoriteyi güçlendirmeye çalıştıysa da 1640’taki isyanlar sonrasında parlamenter sisteme geçiş yapmak zorunda kaldı.
• Meşrutiyet’e geçen İngiltere, cumhuriyet yönetiminin de ilk adımlarını attı.
• İspanya, yüzyılda sömürgelerinin büyük bir kısmını kaybetti.
• Hollanda ve İsviçre Otuz Yıl Savaşları sonrasında bağımsızlıklarını ilan ettiler.
• Avusturya, gücünü korumaya devam etti.
• Lehistan, taht kavgaları ve Rusya’nın genişlemesi nedeniyle gücünü koruyamadı.
• İsveç, Otuz Yıl Savaşları’nda galip tarafta idi ve gücünü artırdı.
• Rusya, Çar I. Petro ile beraber güçlü bir devlet olma yolunda ilerlemeye başladı.

17. YÜZYILDA AVRUPA’DA BILIM VE TEKNİK ALANINDAKİ GELIŞMELER

• Avrupa’da Rönesasn ve Reform sonrası modern bir düşünce ortamı oluştu.
• Akıl ön plana çıktı.
• Modern bilimin temelleri atıldı.
• Teknik alanda önemli gelişmeler yaşandı.
• Halk ve yöneticiler, bilimsel gelişmeleri takip etmeye başladılar.
• Skolâstik düşüncenin yerini, özgür düşünce aldı.
• Bilimsel çalışmların daha rahat yapılabilmesi için akademiler açıldı.

17. Yüzyılda Bilime Yön Veren Avrupalı Bilim İnsanları

• Kopernik: Polonyalı astronom ve matematikçi. Dünyanın güneş etrafındaki dönüşüyler ilgili çalışmalar yaptı.
• Galileo: Modern fiziğin ve teleskopik astronominin kurucularındandır. Gezegenlerle ilgili çalışmalar yaptı.
• Bacon: İngiliz filozof ve devlet adamıdır. Doğayı deney ve gözlemle kavramaya çalışmıştır.
• Kepler: Alman gök bilimci, fizikçi ve matematikçidir.
• Pascal: Fransız matematikçi, fizikçi ve düşünürdür. Hesap makinesi, üçgenler ve sıvıların kararsızlığını araştırdı.
• Newton: İngiliz fizikçi, matematikçi ve astronomdur. Yerçekimi, diferansiyel, integral, renkler ve optik üzerinde araştırmalar yaptı.
• Yapılan bilimsel çalışmalardan ötürü bu dönem Avrupa’da Akıl Çağı olarak adlandırılmıştır.
• Bu çalışmalar, Avrupa’da sansayinin hızla gelişmesini sağladı.
• Gelişen sanayi, 18. yüzyılda Sanayi İnkılabı’na zemin hazırladı.
• Sanayisi gelişen Avrupalı devletler, dünya siyasetinde daha sözü geçen bir güç haline geldi.