10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı 4. Ünite Destan Efsane Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Meb Yayınları 4. Ünite Destan Efsane Sayfa 168, 169, 170, 171, 172, 173 Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Soruları ve Cevapları

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı 4. Ünite Destan Efsane Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Cevapları

ÜNİTE SONU ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME CEVAPLARI

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 168 Cevabı

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeyi/kelimeleri yazınız.

• Cevap:

1. Destan bir milletin yaşantısında derin izler bırakan olayları veya kahramanlıkları konu edinen ürünlerdir.
2. Bilinen bir yazarı olmayan ve sözlü kültürde ortaya çıkan olayları konu alan destanlara doğal, yazarı belli olan ve daha yakın dönemde ortaya çıkan destanlara ise yapay denir.
3. Dünyanın en uzun destanı olarak bilinen Manas destanı Kırgızlara aittir.
4. Destanlar kopuz eşliğinde; şaman, kam, baksı, ozan gibi adlarla anılan kişilerce söylenerek yayılmıştır.
5. Geleneksel olarak yayılan veya toplumun hayal gücü etkisiyle biçim değiştiren, evrenin doğuşu ile ilgili hayalî, alegorik bir anlatımı olan halk hikâyelerine mit adı verilir.
6. Halk hikâyeleri, destan, masal, mani, ninni, türkü, bilmeceler, atasözleri vb. halkın sözlü geleneğinde ortaya
çıkan ürünlerdir.

B) Aşağıda numaralar ile verilen destan isimlerini harf ile verilen millet isimleriyle eşleştirerek harfleri numaraların yanındaki yay ayraçların içine yazınız.

• Cevap:

Millet

a) Saka
b) Göktürk
c) Japon
ç) Sümer
d) Yunan
e) Rus

Destan

1. İlyada-Odysseia (d)
2. Şinto (c)
3. İgor (e)
4. Bozkurt (b)
5. Şu (a)
6. Gılgamış (ç)

Aşağıdaki açık uçlu soruların cevabını ilgili alana yazınız.

8. Uygur elinde Hulin adında bir dağ vardı. Ondan Tuğla ve Selenge adında iki ırmak çıkardı. Bir gece oradaki bir ağacın üzerine gökten ilahî bir ışık indi. İki ırmak arasında yaşayan halk, bunu dikkatle takip ettiler. Ağacın gövdesinde gebe bir kadına benzeyen bir şişkinlik peyda oldu. O ışık dokuz ay, on gün o şişkinlik üzerinde durdu. Bu müddetin sonunda o şişkinlik yarıldı. İçinden beş çocuk çıktı. O ülkenin ahalisi bunları alıp büyüttüler. Bunların en küçüğünün adı Buğu Han’dı. Büyüyünce herkesi hükmüne alarak hükümdar oldu. Otuz göbekten fazla bir zaman geçtikten sonra Yulun Tigin padişah oldu. Çinlilerle birçok savaşlarda bulundu.

Bu parçadan hareketle destan türüyle ilgili iki özellik yazınız.

• Cevap: Olağanüstü olaylar anlatılmaktadır. Kahramanlar olağanüstü kişilerdir.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 169 Cevabı

9. I. Metin ve II. Metin parçalarını aşağıda verilen başlıklar doğrultusunda karşılaştırınız.

• Cevap:

Tema: İlkinde bir yer adının nereden geldiği ile ilgili efsane anlatılırken ikincisinde ise bir savaş üstüne yaşanan olaylar destan şeklinde anlatılmıştır.
Anlatım Biçimi: İkisi de öyküleyici anlatımın hakim olduğu metinlerdir.
Anlatıcı: İkisinde de anlatıcı yazarın kendisidir.
Bakış Açısı: İkisinde de hakim bakış açısı kullanılmıştır.
Üslup: İkisinde de destansı anlatım vardır. İlki biraz daha hikaye diline yakındır.

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 170 Cevabı

Aşağıdaki kutucuklarda “DESTAN/EFSANE” ünitesi ile ilgili 10-16. soruların cevapları bulunmaktadır. Buna göre kutucuklarda yer alan harfleri boş bırakılan yerlere yazarak soruları cevaplayınız. (Soruların birden fazla cevabı olabileceğini göz önünde bulundurunuz.)

10. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Türk ve dünya edebiyatındaki yapma destan örneklerindendir?

• Cevap:

11. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Türk ve dünya edebiyatındaki doğal destan örneklerindendir?

• Cevap:

12. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri İslamiyet’in kabulünden önceki Türk destanlarındandır?

• Cevap: Ç, D, Ğ

13. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri İslamiyet’in kabulünden sonraki Türk destanlarındandır?

• Cevap: A, F

14. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Kök Türklere ait destanlardandır?

• Cevap: D

15. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Sakalara ait destanlardandır?

• Cevap: Ç

16. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Sözlü Edebiyat Dönemi ürünlerindendir?

• Cevap: Ç, D, Ğ, H

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 171 Cevabı

17-21. soruları aşağıdaki metne göre cevaplandırınız.

17. Okuduğunuz metin bir yapma destan örneğidir. Metinden hareketle yapma destan türüyle ilgili çıkarımlarınızı yazınız.

• Cevap: 

➜ Yazarı bellidir
➜ Yazılı destan türüdür
➜ Yakın zamanda yer alan olaylar ele alınır
➜ Olağanüstü olaylara ve kahramanlara az yer verilir

18. Okuduğunuz metinde hangi tarihî gerçeklikler anlatılmıştır? Verilen boşluklara yazınız.

• Cevap: Kurtuluş Savaşı Mücadelesi ve o zor günlerde yaşanılan olaylar acılar ve mücadele anlatılmıştır.

19. Metinde “kayık”, “selâm durması” yönüyle kişileştirilmiştir. Siz de metinde kişileştirilen diğer varlıkları bulup yazınız.

• Cevap:

Memleketin uçup giden kaygılarıydı.
Dağlar alçaldı yol vermeğe
Irmaklar suyundan faydalattı,

20. Okuduğunuz metin ait olduğu toplumun millî ve manevi değerlerini yansıtmakta mıdır? Düşüncelerinizi nedenleriyle açıklayınız.

• Cevap: Yansıtmaktadır. Çünkü vatanın kurtuluşu ve milletin mücadelesinin tercümanı olan dizelerle karşılaşmaktayız.

21. Metinde geçen söz sanatlarına örnekler bularak aşağıda verilen boşluklara yazınız.

• Cevap: 

Benzetme

Sarılan anayurda
Kemal Paşanın kollarıydı.

Bir selâm gibi gitti Erzurum’a,
Bin selâm gibi geldi Sivas’a Erzurum’dan

 Kişileştirme

 Dağlar alçaldı yol vermeğe,

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 172 Cevabı

22. Destanla ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Destanlar; dile, edebiyata ve tarihe ışık tutan kaynaklardır.
B) Destanlarda olağanüstü olaylara ve kişilere rastlamak mümkündür.
C) Her milletin geçmişini aydınlatacak bir doğal destanı vardır.
D) Destanlarda zaman ve mekân unsuru pek belli değildir.
E) Destanların ortaya çıkmasında mitlerin de önemli rolü vardır.

• Cevap: C

23. Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet’in kabulünden önceki Türk destanları için söylenemez?
A) Bu dönem destanları, dönemin sosyal ve kültürel hayatını yansıtmaktadır.
B) Destanlarda bozkurt, su, ağaç, ışık gibi bazı motifler kullanılmıştır.
C) Bu dönem destanları anonim bir nitelik taşımaktadır.
D) Destanlarda yavaş yavaş yabancı dillerin etkisi görülmeye başlanmıştır.
E) Oğuz Kağan, Şu, Ergenekon ve Türeyiş destanları bu dönem ürünlerindendir.

• Cevap: D

24. Aşağıdakilerin hangisinde birden fazla sıfat tamlaması kullanılmıştır?
A) Masmavi göğün altında uzanmış yatıyorum hayaller kurarak.
B) Evimiz çıkmaz sokağın sonunda yeşil boyalı bir evdi.
C) Lokman Hekim, ölüme çare arayıp durmuş yıllarca.
D) Evin duvarına kocaman resimler yapmış çocuklar.
E) Köy çocukları okula gidebilmek için bir çare arıyorlar.

• Cevap: B

25. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yazım ve noktalama yönünden yanlıştır?
A) Kitap Fuarı’na gelen yazarlardan biri de Mustafa Kutlu’ydu.
B) Ünlü Ressam; İstanbul’a gelerek resim sergisinin açılışında konuştu.
C) Tiyatronun son perdesini izleyip öyle çıkalım, dedi.
D) Olağan üstü olayların konu edildiği efsaneleri okuyordu.
E) Şiir Dinletisinde Çanakkale Şehitleri destanını çok içli okumuştu.

• Cevap: B

26. Gülün rengi eskiden kırmızı değilmiş. Gül, bülbüle o zaman da hiç yüz vermiyormuş. Gülün bu kayıtsızlığına dayanamayan bülbül, günün birinde gidip onun gövdesine konuvermiş. Dikenler bülbülün göğsüne batınca akan kan gülün dibine dökülmüş ve köklerinden damarlarına doğru yayılmış. Gül, işte o günden sonra kırmızı açmaya başlamış.
Bu parçanın türü aşağıdakilerin hangisidir?
A) Destan
B) Halk hikâyesi
C) Efsane
D) Masal
E) Fabl

• Cevap: C

27. Aşağıda verilen destanlardan hangisi oluştuğu dönem yönüyle diğerlerinden farklıdır?
A) Şu Destanı
B) Yaradılış Destanı
C) Bozkurt Destanı
D) Manas Destanı
E) Ergenekon Destanı

• Cevap: D

10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 173 Cevabı

28. Aşağıdaki destanlardan hangisi, birlikte verildiği millete ait değildir?
A) Gılgamış-Yunan
B) Şehname-İran
C) Yaradılış-Türk
D) Nibelungen-Alman
E) Kalevala-Fin

• Cevap: A

29. Anadolu baştan başa efsanedir. Halkımızın engin hayal gücü, az çok bir şekle sahip olan her taş yığını için güzel hikâyeler ortaya koymuştur. Günlük hayatın pek çok meşgalesi bu efsanelerde ifadesini bulmuş, Anadolu’nun mert insanları zaman zaman teselliyi bunlarda aramışlardır. Efsanelerin hepsinde insanların doğruluktan ayrılmamaya davet edildiğini görürüz.
Bu parçada efsanelerle ilgili aşağıdakiler- den hangisine değinilmemiştir?
A) Anadolu’nun efsaneler yönünden zengin olduğuna
B) Halkın hayal gücünün ürünü olduğuna
C) Günlük hayattan izler taşıdığına
D) İnsanları doğru olana çağırdığına
E) İnsan zihninin hayalî konularda efsane oluşturduğuna

• Cevap: E

30. Milletlerin tarih öncesi dönemlerinde doğaüstü güçler karşısındaki kahramanlıklarını, dış güçlerle olan mücadelelerini; kuraklık, göç, deprem gibi büyük yıkımlar karşısındaki tepki ve davranışlarını anlatan doğal destanlar — ürünlerdir.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakiler- den hangisi getirilemez?
A) bireysel
B) sözlü
C) anonim
D) millî
E) ulusal

• Cevap: A

31. Bu ürünler, akıl ve mantık dönemi ürünleridir. Kimi şair ve yazarlar bağlı bulunduğu milletin tarihinden çıkardıkları önemli olayları sanatçı hayal güçleriyle zenginleştirerek manzum ya da nesir hâlinde zenginleştirirler. Bireyselliğin hâkim olduğu bu ürünlerde olağanüstü unsurları da bulmak mümkündür.
Bu parçada “bu ürünler” diye bahsedilen tür, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Efsane
B) Masal
C) Doğal destan
D) Halk hikâyeleri
E) Yapma destan

• Cevap: E

32. Ağaçlar çiçek açmış, papatyalar kanlı canlıydı. Kayısı köpüğü saman sarısı düğün çiçekleri, yeşillerin en uçuğu, pembelerin en hafifleri… Bir sevinçli, konuşkan sevgi tomurcuklarda; bir kanat sesiydi havada. Ve uzayıp giden o akşam saati hiç bitmeyecek gibi geldi bana. Yavaş yavaş ormanın içine yürüdüm. Bitkiler dile geliyordu renk renk ve konuşuyorlardı gün ışığıyla. Orman derinlikleri deniz gibi, insanı alıp giden bir duygu, bir sonsuzluk. Başka bir musikide yalnızlık, hiç duymadığımız başka bir musikiydi bu. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) İsim tamlaması
B) Sıfat tamlaması
C) Edat
D) İsim-fiil
E) Sıfat-fiil

• Cevap: D

“10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 168, 169, 170, 171, 172, 173” ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.