10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Tutku Yayınları Sayfa 54

“10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Sayfa 54 Tutku Yayınları” ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.

10. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Tutku Yayınları Sayfa 54

Soru: Aşağıda bazı kentlerimizin taş yapıları hakkında çeşitli bilgiler verilmiştir. Metinleri dikkatlice okuyup aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Taşlar ve Kent

Ülkemizin her bir köşesinde farklı özellikte doğal taşlar mevcuttur. Gittiğiniz bir yerleşim yerindeki eski taş yapılara baktığınızda bu taşlarla ilgili birçok şey hemen dikkatinizi çeker. Taşın rengi ilk etapta kendini gösterir. Baktığınız yapıdaki taşın durumu, yapının sağlamlığı hakkında da bilgi verir. Bu çerçevede ülkemizdeki bazı kentlerin taş yapılarını kendi içinde özetlemekte ve bu yapıları tekrar hatırlamakta yarar vardır:
İstanbul: Tarihî İstanbul’un ana yapı malzemesi küfeki taşı ve Marmara mermeridir. Bizans ve Osmanlı dönemlerinde traverten oluşumlu küfeki taşı sık kullanılmıştır. Mimar Sinan küfeki taşını bütün eserlerinde kullanmıştır. Marmara Adası’ndan çıkarılan Marmara mermeri; sütun, döşeme, kaplama ve çeşitli detaylarda kullanılan bir yapı malzemesi olmuştur. İstanbul’da Ayasofya, Bayezit Camii, Sultan Ahmet Camii, Yerebatan Sarnıcı, Süleymaniye Camii, Fatih Camii, Dolmabahçe Sarayı, Haydarpaşa Garı gibi birçok tarihî eserde doğal taş kullanılmıştır.
Ankara: Ankara taşı olarak da anılan andezit tüfleri; sertliği, pembe rengi, gözenekli yapısından dolayı ısı ve ses yalıtımına uygun olması nedeniyle mimarlarca aranan doğal bir yapı malzemesidir. Cila tutmaması; özellikle dış mekânlar, merdiven basamakları, döşemeler, istinat duvarları gibi birçok alanda kullanılmasına olanak vermiştir. Andezit; Augustus Tapınağı, Ankara Kalesi gibi tarihî yapılarda ve Cumhuriyet Dönemi’nde de kentsel alanlardaki kamu kuruluşlarında kullanılmış bir malzemedir.
Diyarbakır: Diyarbakır ile Şanlıurfa arasında bulunan volkanik bir kütle olan Karacadağ’ın ana yapısını bazalt taşı oluşturur. Sert taşlar grubuna giren bu yapı taşının, ocaklara yakın oluşu ve dayanıklı olması tercih edilmesini sağlamıştır. Diyarbakır’a, eski kent dokusuna (Suriçi) baktığımızda öncelikle evlerin siyah bazalttan yapıldığını fark ederiz. Sokakların yer döşemesi bile bazalttandır. Bu sert kayaç sayesinde birçok yapı, günümüze kadar yıpranmadan ve bozulmadan gelebilmiştir. Kentin önemli bazı taş yapıları şunlardır: Ulu Cami, Diyarbakır Surları, Deliler Hanı, Zinciriye Medresesi ve Cahit Sıtkı Tarancı Evi.
Mardin: Kentin genel yapı taşı, tarih öncesi çağlardan beri kullanılan kireç taşıdır. Taş Devri’nde ilkel insanların silahlarını kireç taşından yaptığına dair ele geçen örnekler vardır. Zamanla kireç taşının yakılması ve üzerine su dökülmesi ile kireç elde edilmiştir. Mardin’de pencere, kapı ve dolaplar dışında yörenin taşı kullanılmıştır. Kentteki kiliseler, camiler, çan kuleleri, minareler, medreseler, avlulu eyvan evleri gibi yapıların yapı taşı, “Mardin taşı” denilen kalkerdir. Kentin önemli bazı taş yapıları şunlardır: Mardin Kalesi, Kırklar Kilisesi, Zinciriye Medresesi ve Ulu Cami.

Soru: Bahsi geçen kentlerde ağırlıklı olarak kullanılan kayaçları belirleyiniz. Bu kayaçlar hangi türe aittir? Açıklayınız.

• Cevap:

İstanbul: Küfeki taşı (traverten), (kimyasal tortul kayaç), mermer (metamorfik kayaç)

Ankara: Andezit (dış püskürük kayaç)

Diyarbakır: Bazalt (dış püskürük kayaç)

Mardin: Kireç taşı (kimyasal tortul kayaç)

Soru: Kullanılan kayaçları ikişerli gruplara ayırdığımızda hangi kayaç türü dışarıda kalır?

• Cevap:

➢ Küfeki taşı (traverten) ve kireç taşı (kimyasal tortul kayaç)
➢ Andezit ve bazalt (dış püskürük kayaç)
➢ Dışarıda kalan kayaç: Mermer (metamorfik kayaç)

Soru: Hangi kentte kullanılan kayaç, bir başka kayacın başkalaşmasıyla oluşmuştur?

• Cevap: İstanbul’da kullanılan mermer, kireç taşının başkalaşmasıyla oluşmuştur.

Soru: Hangi kentlerde kullanılan yapı taşlarında volkanik faaliyetlerden söz edilebilir?

• Cevap:

➢ Ankara: Andezit (dış püskürük kayaç) Diyarbakır: Bazalt (dış püskürük kayaç)
➢ Ankara ve Diyarbakır’da kullanılan yapı taşlarında volkanik faaliyetlerden söz edilebilir.

Soru: Kentlerde kullanılan kayaçlarda fosil içerme ihtimali olan kayaç var mıdır? Varsa bunlar hangileri olabilir? Açıklayınız.

• Cevap: Fosil barındırma ihtimali olan kayaçlar tortul kayaçlardır. Dolayısıyla İstanbul’da kullanılan küfeki taşı (traverten), (kimyasal tortul kayaç) ile Mardin’de kullanılan kireç taşı (kimyasal tortul kayaç) fosil barındırma ihtimali en yüksek kayaçlardır.

10. Sınıf Tutku Yayınları Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 54 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.