10. Sınıf Biyoloji Ders Kitabı Sayfa 118 Cevapları Tuna Matbaacılık

Biyolojik Birikimin İnsan Sağlığı ve Diğer Canlılar Üzerine Olumsuz Etkisi

DDT (diklorodifeniltrikloroethan), çok zehirli ve ortamda uzun yıllar boyunca kalabilen bir böcek öldürücüdür. DDT, önce sıtma, tifüs gibi böceklerle taşınan hastalıklarla mücadele amacıyla kullanılmıştır. Daha sonra ekosistemleri kirletmesi sebebiyle kullanımı azalmıştır. DDT, belli bir amaçla örneğin böcek ilacı olarak sentezlenmiş bir madde değildir. Geçen yüzyılın sonlarında bir kimya öğrencisinin araştırma tezi için karbon, hidrojen ve klordan ürettiği bir organik kimyasaldır. Otuz yıl kadar kimya laboratuvarlarının raflarında beklemiş daha sonra İsveçli bir kimyacı tarafından DDT’nin zararlı böceklere karşı kullanılabileceği keşfedilmiştir. Paul Müller (Pol Müller) adlı bu kimyacı DDT’nin kullanım alanının çok geniş olduğunu gözlemlemiş; bit, pire, sivrisinek vb. her çeşit haşereyi hızla öldüren DDT ile 1948’de Nobel Ödülü’nü kazanmıştır. Her derde deva olarak adlandırılan DDT’nin daha sonraki yıllarda canlıların vücudunda biriken çok zararlı bir madde olduğu anlaşılmış ve 1980’li yıllarda ülkemizde kullanımı yasaklanmıştır.
Bitki hastalıkları ve istenmeyen zararlı böceklere karşı kullanılan kimyasal bileşiklerin hepsine birden pestisit adı verilir. Pestisitler her ne kadar zararlıları öldürmek için kullanılmış olsalar da insanlar başta olmak üzere diğer tüm canlılar üzerinde direkt veya dolaylı birçok olumsuz etkiye sahiptir. Doğada kolayca yok olmayan, ayrıştırıcılar tarafından parçalanamayan; genellikle suda değil, yağda çözünen ve yağ dokuda depolanan; besin zincirinden geçerken her canlı halkada, bir öncekinden daha fazla biriken bu çeşit maddelere biyolojik birikim gösteren maddeler denir.

Peki, bu maddeler neden kullanılıyor?

Bunun sebebi çok hızlı ve kontrolsüz bir şekilde artan dünya nüfusu ve buna bağlı olarak artan gıda ihtiyacıdır. Bugün yurdumuzda ve dünyada ürün artışını sağlayabilmek için çeşitli zararlılarla mücadelede pestisitler kullanılmaktadır. Bu maddelerin kullanılmasıyla gerçekten de ürün miktarında artışlar gözlenmektedir. Ancak bu tarım ilaçları suda, toprakta, meyve ve sebzeler üzerinde uzun süre bozulmadan kalarak çevre kirliliğine neden olmakta ve dolayısıyla besin zinciri yoluyla insana kadar ulaşarak olumsuz etkilere sebep olmaktadır.

Tarımsal ekosistemler, doğal ekosistemlerin aksine insanların üretimi artırma çabaları nedeniyle gübre, pestisit gibi katkılar ile bir anlamda yapaylaştırılmış ekosistemlerdir. Bu yapaylaştırılmış ekosistemlerde ürün kaybına neden olan zararlı, hastalıklı ve yabancı otlara karşı yapılan ilaçlamalarda atılan ilacın %0,015 -%6’sı hedef alınan canlıya ulaşarak yeterli etkiyi sağlamakta, geri kalan %94-99,9’luk kısım ise hedef olmayan organizmalara, toprağa ve suya kimyasal kirleticiler olarak karışmaktadır. Bilindiği gibi enerjinin bitkilerden başlayarak daha üst trofik düzeylere iletilmesi besin zincirleri yoluyla olur. Bu zincirin ilk halkasını bitkiler oluşturur. Bitkiler üzerine uygulanan pestisitler bitkilerin dokularında birikir. Bu maddeler bitkileri yiyen, bir üst trofik düzeydeki otçullara daha sonra da onları yiyen etçillere ulaşır. Pestisitler besin zincirini oluşturan trofik düzeylerdeki canlıların dokularında gittikçe artan miktarlarda birikir. Bu olaya biyolojik birikim denir. Biyolojik birikimin sebeplerinden biri, kirletici maddenin doğada kimyasal ya da biyolojik yollarla ayrıştırılamaması ya da çok yavaş parçalanmasıdır. Bir diğeri ise genelde pestisitlerin suda çözünmeyen, yağda çözünen maddeler olması nedeniyle hayvanların yağ dokusunda birikebilmesidir. Besin zincirlerinde enerji aktarımının verimsiz olduğunu öğrenmiştiniz. %90’lık verim kaybı nedeniyle bir üst basamaktaki tüketiciler alt basamakta bulunan canlılardan çok tüketmek zorunda kalır.

Cevap: Bu sayfada soru bulunmamaktadır.

10. Sınıf Tuna Matbaacılık Biyoloji Ders Kitabı Sayfa 118 Cevabı ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.