Rücu’ Sanatı Nedir, Özellikleri ve Örnekler

RÜCU’

Söylenen bir sözü geri çevirip onun yerine daha güçlü olan bir söz veya düşünceyi söylemektir. Ancak önceki söz geri çevrilmekle o sözden vazgeçilmiş olmaz. Tersine önceki sözün anlam ve gücü iyice pekiştirilir.

********************

Rücu Söz Sanatı Örnekleri

Sordum meğer bu dûrc-i dehendir dedim dedi

Yok yok devâ-yı derd-i nihânın durur senin

Fuzülî

Fuzûlî, sevgilisine ağzının bir kutu olup olmadığım sorarken sevgilisi kendisinden daha üstün çıkar ve şairin / âşığın gizli derdinin devası olduğunu söyler.

********************

Makber mi nedir şu gördüğüm yer?…

Ya böyle reva mı ca-yı dilber?…

Bir tecrübedir bu, hiledir bu…

Yok, mahvıma bir vesiledir bu.

Hamit Tarhan, Bütün Şiirleri

Abdülhak Hamit, Makber şiirinden alıntılanan yukarıdaki parçada birinci ve ikinci dizelerde gördüğü yerin makber mi olup olmadığını sorarken istifham sanatı yapar. Ayrıca sorduğu yerin makber mi olup olmadığını bildiği halde bilmemezlikten gelerek tecahül-i arif sanatı yapar. Bütün bunların dışında söylediği şeylerden vazgeçerek rücu sanatı yapar.

********************

O sizin gördüğünüz kadınlar

Güzeldirler ha bereket

Melekler kadar mâsum

Yok canım şeytan kadar şirret

Behçet Necatigil, Bütün Şiirleri I

Behçet Necatigil, görülen kadınların melek kadar masum ve güzel olduğunu söylerken birden bire “yok canım” diyerek dönüşüm yapar ve “şeytan kadar şirret” olduğunu söyler.

********************

kuzu Beşir, parmak Beşir, hemşeri Beşir

ağlama Beşir, dur Beşir, ağlama ahım kırışır

Turgut Uyar, Büyük Saat

Turgut Uyar, Beşir’e nasihatlerde ve iltifatlarda bulunurken birden bire sözü “ağlama alnın kırışır” şeklinde başka bir yöne kaydırarak rücu’ sanatı yapar.

********************

Ya gazi ya şehid diye geldik şehid olduk

iki gözümle gördüm toprakların ölüm tükürdüğünü

Tövbeler olsun göklerin veremli gibi öksürdüğünü

Attila llhan, Sisler Bulvarı

Attila İlhan, “topların ölüm tükürdüğünü” iki gözüyle gördüğünü söyledikten sonra ani ve güçlü bir dönüş yaparak “göklerin veremli gibi öksürdüğünü” ifade eder.

********************

Sanmayın ki gün görmedim bu dengesiz dünyada

Gördüm ama bozbulanık, aklımda bir akış kaldı

Metin Altıok, Yel ve Gül

Metin Altıok, bu dengesiz dünyada “gün görmedim” dedikten sonra bu düşüncesinden vazgeçerek gün gördüğünü, fakat bozbulamk günler gördüğünü söyleyerek rücu sanatı yapar.