10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 103
“10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Sayfa 103 Meb Yayınları” ulaşabilmek ve dersinizi kolayca yapabilmek için aşağıdaki yayınımızı mutlaka inceleyiniz.
10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 103
Metin ve Türle İlgili Açıklamalar
Divan Şiiri
Divan şiiri; XIII-XIX. yüzyıllar arasında hüküm süren ve genellikle eğitimli çevrelere hitap eden şiir geleneğidir. Adını şairlerin şiirlerini topladığı divanlardan almıştır. Arap ve Fars edebiyatı etkisinde gelişmiştir. Divan şiirinde genellikle beyit nazım birimi ile tam ve zengin uyak kullanılmıştır. Aruz ölçüsüyle yazılan şiirlerde çoğunlukla bireysel konular işlenmiştir. Konudan çok üslup önemsenmiş, sanatlı bir dil kullanılmıştır. XIII. yüzyılda Hoca Dehhani ile başladığı kabul edilen divan şiiri, XVI ve XVII. yüzyıllarda en parlak dönemini yaşamıştır. Divan şiirinin en çok tanınan sanatçıları Şeyhi, Ali Şir Nevai, Fuzuli, Baki, Nef’i, Nabi, Nedim ve Şeyh Galip’tir.
Divan Şiirinin Aşk Anlayışı ve Mazmunları: Divan şiirinde en çok işlenen temaların başında aşk gelir. Aşk çetindir, aşkın yolu acı ve ızdırap doludur. Divan şiirinde âşığına zulmeden, vefasız bir sevgili ve bu sevgiliye karşılıksız, canı pahasına bağlanmış bir âşık vardır. Sevgili, şiirlerde mazmunlarla (kalıplaşmış söz ve anlatım) betimlenen genelde soyut bir kişidir.
Divan şiirinin dili mecazlarla yüklüdür. Şiirlerde geçen “mey (içki), saki (içki sunan), sagar (kadeh), meyhane” gibi kavramlar tasavvufun da etkisiyle çoğunlukla mecaz anlamlarıyla ele alınmıştır. Divan şiirinde kimi varlık ve kavramlar için, bir çeşit ima yoluyla anlatım sayılan mazmunlar kullanılır. Yaygın olarak kullanılan mazmunlar ve karşılıkları şunlardır:
Gül (sevgili), bülbül (âşık), diken (rakip), servi (boy), keman (yay anlamında kaş), ok (kirpik), nergis (göz), gonca / nokta (ağız), lal (parlak kırmızı renkte, değerli bir taş, dudak), cam (kadeh, dudak), meyhane (dünya, meclis), şarap (aşk), büt / sanem (put, sevgili), inci (diş).
Divan Şiiri Nazım Biçimleri
Divan şiiri nazım biçimleri gazel, kaside, mesnevi, kıta, müstezat, rubai, tuyuğ, murabba, şarkı, terkibibent, terciibent vb.dir.
Gazel
Genellikle aşk, kadın, şarap gibi temalarda yazılan; ilk beytinin dizeleri birbiriyle, sonraki beyitlerinin ikinci dizeleri birinci beyitle uyaklı (aa ba ca…); 5-15 beyitten oluşan şiirlerdir. Gazel; divan şairlerinin en çok kullandığı, dolayısıyla divanlarda en çok yer alan nazım biçimidir. Parça (beyit) bütünlüğüne dayalı olduğundan gazelde konu bütünlüğü pek görülmez. Bütün beyitlerinde aynı konunun ele alındığı gazellere yek ahenk, bütün beyitleri söyleyiş güzelliği taşıyan gazellere yek avaz gazel denir. Her dizesi ikişer eşit ve ortak uyaklı bölüme ayrılan gazellere ise musammat gazel denir. Musammat gazeller, iç kafiyelerinden dolayı dörtlük nazım birimine dönüştürülebilir. Gazelin en güzel beytine beytülgazel veya şah beyit denir.
Meni candan usandurdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhumdan mumdum şem’i yanmaz mı (beytülgazel / şah beyit)
Fuzuli’nin okuduğunuz gazelinde dönemin ve Azeri Türkçesinin söyleyiş özellikleri görülmektedir.
Metni Anlama ve Çözümleme
1. Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları bölümünde verilenler dışında anlamını bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamını metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz, tahminlerinizin doğru olup olmadığını kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.
- Cevap:
Metinde geçen ve anlamını tahmin ettiğimiz kelime grupları:
- Murad: İstek
- Kamu: Tüm
- Deva-yı derd: Derdin devası
- Bî-vefa: Vefasız
- Hicran: Üzüntü, acı
- Uyadur: Uyandırır
- Fasl-i gül: Gül zamanı
- Ahar: Akar
- Görgeç: Görünce
- Şeyda: Çılgın
- Rüsva: rezil
2. Şiirin temasını belirleyiniz.
- Cevap: Şiirin teması aşk acısı ve sevgilinin vefasızlığıdır.
3. Şiirde ahengi sağlayan unsurları belirleyerek bunların şiire katkısını değerlendiriniz.
- Cevap:
Şiirdeki ahenk unsuları:
- Şiir, divan edebiyatı nazım şekillerinden gazeldir.
- Aruz ölçüsüyle yazılmıştır. “aa, ba, ca…” şeklinde uyaklanmıştır.
- “an” tam kafiye, “-maz mı” rediftir.
4. Şiirde söyleyici ile hitap edilen kişi arasındaki ilişkiyi belirleyiniz.
- Cevap: Söyleyici şairdir, hitap edilen şairin sevgilisidir. Sevgili şaire karşı vefasız ve umursamaz bir tavır içinde olduğu şair bu durumdan yakınmaktadır. Bazı beyitlerde Fuzuli, bu durumu okuyucuya şikâyet etmektedir.
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 103 ile ilgili aşağıda bulunan emojileri kullanarak duygularınızı belirtebilir aynı zamanda sosyal medyada paylaşarak bizlere katkıda bulunabilirsiniz.
